DE EERSTE FEMINIST (?)

Bijna de gehele eeuw na haar overlijden, bleef de nagedachtenis van Mary Wollstonecraft (1759-1797) diggelen liggen. In 1798 had haar weduwnaar William Godwin (1756-1836) namelijk een biografie gepubliceerd, waarin hij eerlijk en open was over zijn onorthodoxe vrouw. Mary was een carrièrevrouw, actief als schrijfster en als journalist die de Franse Revolutie versloeg voor haar thuisfront. Ze was affaires aangegaan en had buitenechtelijke kinderen gebaard. Haar liefdesbreuken hadden haar zelfs tot zelfmoordpogingen gedreven. Dit was allemaal even teveel voor de meeste lezers van de tijd. Dus het duurde even voordat Mary zou worden gezien als één van de stichters van feministische filosofie.

Mary Wollstonecraft was een geboren Londenaar en was al van jongs af aan bereid om traditionele sociale normen te betwisten. Ze hielp haar zusje Eliza een ongelukkig huwelijk te ontvluchten, ze was ontevreden over het verschil in onderwijs tussen haarzelf en haar broer Ned, en ging in de leer bij de ouders van haar twee belangrijkste vriendinnen, Jane Arden en Fanny Blood. Bovendien verliet ze op haar 19de haar ouderlijk huis om aan het werk te gaan als gezelschapsdame.

Wollstonecraft wilde met haar vriendin Fanny Blood in een soort vrouwelijk utopia leven, waarbij ze zowel financieel als emotioneel voor elkaar zouden zorgen. Fanny verloofde zich echter, trouwde, raakte snel zwanger, maar overleed in 1785 tijdens de bevalling. Mary werkte daarna nog een jaar als gouvernante in Ierland, maar raakte gefrustreerd door het gebrek aan banen voor vrouwen van haar afkomst (respectabel, doch arm). Ze besloot zich op het schrijven te storten. Ze verhuisde naar Londen, waar ze bij de liberale uitgever Joseph Johnson aan de slag kon als vertaler en recensent.

In Londen werd Marys portret geschilderd door de Zwitserse artiest Henry Fuseli (1741-1825). Mary was erg van hem onder de indruk, maar hij was al getrouwd. Ze stelde voor om als platonische vriendin bij Fuseli en zijn vrouw in te wonen, wat de twee een compleet belachelijk idee vonden. Het stel verbrak het contact met Wollstonecraft. Vernederd reisde zij af naar Frankrijk, waar de Franse Revolutie net was uitgebroken.

Wollstonecraft was een antimonarchist en had in 1790 het pamflet A vindication of the rights of men geschreven, het eerste antwoord op de verdediging van de monarchie en aristocratie in het licht van de revolutie in Frankrijk door filosoof en staatsman Edmund Burke. Ze publiceerde het in eerste instantie anoniem en het pamflet werd toen goed onthaald. Een tweede versie werd aan het eind van het jaar gepubliceerd onder haar eigen naam. Het publiek zat alleen niet te wachten op een vrouw met meningen.

Daarop schreef Mary haar bekendste werk, het lange essay A vindication of the rights of woman, waarin ze betoogt dat vrouwen dezelfde rechten als mannen verdienen en dat de natie als geheel er baat bij heeft wanneer vrouwen onderwijs krijgen. Het werk maakte van Mary een beroemdheid aan beide kanten van het Kanaal.

Mary bracht haar ideeën over vrije liefde in de praktijk met de Amerikaanse Gilbert Imlay door met hem naar bed te gaan voor het huwelijk. De affaire leidde tot de geboorte van een buitenechtelijke dochter Fanny in 1794, hetzelfde jaar waarin ze haar ondergewaardeerde werk An Historical and Moral View of the French Revolution publiceerde. Imlay beschermde Mary tijdens het terreurbeleid van de jacobijnen, maar wilde niet bij haar blijven. Hij verliet haar keer op keer met kutsmoesjes, maar zij bleef hem steeds achtervolgen – tot in Zweden aan toe. Ze trof hem uiteindelijk in Londen aan, waar hij samenwoonde met een actrice. Mary, die aan depressies leed, deed twee zelfmoordpogingen.

Langzaamaan begaf Mary zich weer in de literaire cirkel van Joseph Johnson. Ze raakte bevriend met de gelijkgestemde William Godwin, die ze al eerder had ontmoet, maar van wie ze toen niet zo gecharmeerd was. Hun vriendschap werd romantisch, seksueel, en leidde opnieuw tot een buitenechtelijke zwangerschap. Mary en William waren tegen het huwelijk gekant, maar trouwden toch om hun kind legitimiteit te geven. Mary beviel in 1797 van Mary Wollstonecraft Godwin - de latere schrijfster Mary Shelley, die het bekendst is van haar werk Frankenstein.

Slechts 11 dagen later overleed Mary op 38-jarige leeftijd aan een post-partum infectie.

---

Jasmijn Groot is genderhistorica. Ze publiceert artikelen voor onder andere Opzij en Winq en stelt haar expertise ter beschikking aan verschillende multimedia. Jasmijn studeerde Geschiedenis en Oudheidkunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit. 

---

 

- ENGLISH BELOW -

For nearly a century after her death, the memory of Mary Wollstonecraft (1759–1797) remained in pieces.In 1798, her widower William Godwin (1756–1836) published a biography in which he was honest and open about his unorthodox wife. Mary had been a career woman — active as a writer and journalist who reported on the French Revolution for her readership back home. She had engaged in affairs and borne children out of wedlock. Her heartbreaks had even driven her to attempt suicide. It was all too much for most readers of the time. It would take a long while before Mary would be recognized as one of the founders of feminist philosophy.

Mary Wollstonecraft was born in London and, from a young age, was willing to challenge traditional social norms. She helped her sister Eliza escape an unhappy marriage, was discontented with the disparity in education between herself and her brother Ned, and apprenticed with the parents of her two closest friends, Jane Arden and Fanny Blood. She also left her family home at age 19 to work as a lady’s companion.

Wollstonecraft had dreamed of creating a sort of female utopia with her friend Fanny Blood, where they would support each other financially and emotionally.But Fanny got engaged, married, became pregnant quickly, and died during childbirth in 1785. After that, Mary worked for a year as a governess in Ireland but grew frustrated with the lack of job opportunities for women of her class — respectable, but poor. She decided to turn to writing. She moved to London, where she found work as a translator and reviewer for liberal publisher Joseph Johnson.

While in London, Wollstonecraft’s portrait was painted by Swiss artist Henry Fuseli (1741–1825). Mary was deeply impressed by him, though he was already married. She proposed to move in with him and his wife — purely platonically — which the couple found completely absurd. They cut off contact with her. Humiliated, Mary traveled to France, where the Revolution had just broken out.

Wollstonecraft was an anti-monarchist and, in 1790, she wrote the pamphlet A Vindication of the Rights of Men, the first published response to philosopher and statesman Edmund Burke’s defense of monarchy and aristocracy in light of the French Revolution. Initially published anonymously, the pamphlet was well received. A second edition followed later that year under her own name — but the public wasn’t ready for a woman with strong political opinions.

This prompted Mary to write her most famous work, the long essay A Vindication of the Rights of Woman,in which she argued that women deserved the same rights as men and that society as a whole would benefit from women receiving education. The essay made Mary a well-known figure on both sides of the English Channel.

Wollstonecraft also practiced her ideas about free love in her personal life. She began a sexual relationship outside of marriage with American businessman Gilbert Imlay, which led to the birth of her illegitimate daughter Fanny in 1794 — the same year she published her underappreciated work An Historical and Moral View of the French Revolution. Imlay protected her during the Jacobin Reign of Terror, but refused to stay with her. He repeatedly abandoned her with flimsy excuses, while she continued to pursue him — even as far as Sweden. She eventually found him in London, living with an actress. Mary, who suffered from depression, attempted suicide twice.

Gradually, Mary re-entered the literary circle around Joseph Johnson. She rekindled her acquaintance with the like-minded William Godwin — whom she had previously met but had not taken a liking to. Their friendship became romantic and sexual, and once again resulted in a pregnancy out of wedlock. Though both opposed the institution of marriage, they wed to legitimize their child. In 1797, Mary gave birth to Mary Wollstonecraft Godwin — later known as Mary Shelley, author of Frankenstein.

Only eleven days later, Mary Wollstonecraft died at the age of 38 due to a postpartum infection.

---

Jasmijn Groot is a gender historian. She publishes articles for, among others, Opzij and Winq, and offers her expertise to various multimedia platforms. Jasmijn studied History and Classical Studies at the University of Amsterdam and the VU University.