- Maartje Kramer -
Phillis Wheatley (ca. 1753-1784) werd geboren in West-Afrika, op jonge leeftijd ontvoerd, verscheept en tot slaaf gemaakt naar Noord-Amerika gebracht. Ondanks haar ongelukkige start in het leven, kreeg Wheatley een ongebruikelijke kans op onderwijs van haar eigenaar, John Wheatley en zijn vrouw Susanna. Ze leerde snel Engels en was er nog goed in ook. Wat bovendien bijzonder was, was dat Susanna haar ook onderwees in geografie, astronomie, religie, literatuur en geschiedenis. Normaal kreeg een tot slaaf gemaakte alleen basis Engels, zodat die de Bijbel konden lezen.
Susanna was op de achtergrond de persoon die zorgde dat de gedichten en verhalen van Phillis verstuurd werden naar de juiste uitgevers en kranten. Vooral Susanna zag het talent van de jonge Philis, die op twaalfjarige leeftijd begon met het componeren van gedichten. In 1767 publiceerde Phillis haar eerste gedicht. Het was een succes en ze bleef schrijven. In 1770 schreef ze een klaagzang voor George Whitefield, een invloedrijke Engelse predikant, wat haar bekendheid vergrootte. Ze schreef genoeg gedichten om een boek te publiceren.
Om de authenticiteit van haar werk te bewijzen, werd een groep vooraanstaande burgers ingeschakeld om haar te testen. John Wheatley verzamelde een groep gerespecteerde burgers van Boston, waaronder de gouverneur en John Hancock. De mannen stemden ermee in om een voorwoord te schrijven voor het boek van Phillis. Met het voorwoord verzekerden ze de wereld ervan dat de gedichten geschreven waren door het jonge zwarte meisje Phillis. Daarin schreven de heren dat slechts enkele jaren geleden Phillis als barbaar uit Afrika was gehaald en ondanks dat ze een slaaf was de teksten echt had geschreven.
Ondanks deze goedkeuring konden de Wheatleys geen uitgever voor het boek vinden in de dertien koloniën. Gelukkig bood de gravin van Huntingdon aan de publicatie in Engeland te financieren. De zoon van de Wheatleys vergezelde Phillis, die als tot slaaf gemaakte niet alleen mocht reizen, naar Londen om haar te helpen met de publicatie.
Het boek Poems on Various Subjects, Religious and Moral is gepubliceerd in september 1773. In het eerste jaar is het boek vier keer herdrukt in Londen. Hoewel haar boek het volgende jaar beschikbaar werd in de dertien koloniën, is er pas in 1786, na de dood van Phillis, een Amerikaanse editie uitgegeven. In de resterende jaren van de achttiende eeuw verschenen er zeven edities.
Toen ze terugkwam in Boston in 1774, gaf John Wheatley haar iets wat ze al jaren wilde: haar vrijheid. Het betekende echter geen einde aan haar moeilijkheden. Ze verbleef een paar jaar na haar vrijheid gekregen te hebben bij de dochter van de Wheatleys.
In 1778 trouwde Phillis met John Peters, een vrije zwarte man. Eén ding is duidelijk: net als de meeste zwarte mensen in het koloniale Massachusetts, vond het echtpaar het moeilijk om financieel stand te houden. Ze leefden in armoede. Ze kregen twee kinderen, maar helaas stierven beiden in de kindertijd. Kort nadat hun derde kind was geboren, verliet John zijn vrouw. Phillis en haar pasgeboren kind stierven op 5 december 1784. Ze was ongeveer 30 jaar oud.
Pas in de 20e eeuw is het werk van Philis herontdekt door zwarte schrijvers en critici, hoewel sommigen haar werk bekritiseerden vanwege haar ogenschijnlijke acceptatie van haar ondergeschikte positie als tot slaaf gemaakte. Het is belangrijk om te erkennen dat Phillis, toen ze haar beroemde gedichten schreef, nog tot slaaf gemaakt was. Wheatley bleef ondanks tegenslagen schrijven en hopen op een tweede publicatie, maar ze slaagde er nooit in voldoende financiering te vinden. Wellicht dat er volgens geldschieters geen markt was voor haar nieuwere teksten. Ze schreef na haar vrijlating over abolitionisme en pleitte voor vrijheid voor alle mensen.
Wheatley’s impact mag niet onderschat worden. Ze is de eerste zwarte schrijfster die haar werk publiceerde in wat nú Verenigde Staten is. Hoewel haar leven kort was, is ze een pionier in de literaire wereld.
Afbeelding: Onbekende artiest (1773) Philis Wheatly. National Portrait Gallery Smithsonian Institution, Washington D.C., Verenigde Staten.
Comments