door Jasmijn Groot -
Afgelopen zomer werd Neerlands aandacht collectief getrokken door videobeelden waarin regisseuze Halina Reijn, gehuld in een wit godinnengewaad van ontwerper Claes Iversen, zich over de rode loper van het Venetiaanse Filmfestival een weg baande naar de wereldberoemde actrice Nicole Kidman en die innig omhelsde. Al snel werd duidelijk dat Reijn in Venetië was om haar nieuwe film Babygirl te presenteren, dat niemand minder dan Kidman daarin de hoofdrol speelde, en dat de film ook nog eens hoge ogen gooide op het prestigieuze filmfestival. Afgelopen december werden er eindelijk in filmhuizen door heel ons eigen kikkerlandje voorpremières georganiseerd en werd Reijn natuurlijk door het gehele Nederlandse medialandschap geïnterviewd over haar gevierde werk. De film, alsmede de gesprekken met Reijn, maken duidelijk dat Babygirl zoveel meer is dan een 'erotische thriller', het label dat het sinds Venetië doorgaans opgeplakt heeft gekregen.
Halina Reijn mag dan sinds een aantal jaar voornamelijk werkachtig zijn als regisseuze en met haar films Instinct (2019) en Bodies Bodies Bodies (2022) al een sterke handtekening hebben afgeleverd. Voordat ze in de regissuezestoel ging zitten, werkte ze jarenlang als actrice. Ze is daardoor als geen ander bekend met de talloze vrouwelijke personages uit theater en film, die zichzelf willen bevrijden, maar die altijd tragisch eindigen: als alcoholisten, nutcases, of erger, dood. 'Het resultaat van een vrouw die vrij is, is een vrouw die zichzelf vermoordt of gek is,' zei ze daarover in de studio bij Eva Jinek. Mary Tyrone uit Long Day's Journey into Night door Eugene O' Neill, Hedda Gabler door Henrik Ibsen en Hamlets Ophelia door William Shakespeare. Het zijn maar een paar voorbeelden van de trieste freules die Reijn heeft mogen spelen. De trend van vertellingen waarin vrijgevochten vrouwen een noodlottig einde beleven gaat echter nóg verder terug. Een uitstekend voorbeeld dat aansluit bij het erotische karakter van Babygirl kunnen we vinden in de klassieke mythologie.
In het oude Griekenland vertelde men elkaar het verhaal van Eos, godin van de dageraad. Omschreven en afgebeeld als bovennatuurlijk mooi, trok Eos de aandacht van mening aanbidder. Zelf werd ze ook vaak smoorverliefd, op zowel goden als stervelingen. In dat opzicht verschilde ze niet heel veel van Zeus, de oppergod die als koning heerste vanaf de top van de Olympus en die door zijn romantische escapades vader was van een heuse horde goden en halfgoden. Er was maar één wezenlijk verschil tussen de twee goden: Zeus was een man en Eos was een vrouw.
De verhalen over de romantische veroveringen van Zeus zullen bij mening Griekse haardvuren geëindigd zijn met een collectief: 'oh die gekke Zeus!' De oppergod herhaalde zijn ontrouw ontelbaar vaak, maar hij brandde zelf nauwelijks zijn vingers aan zijn affaires. Het waren altijd zijn minnaars, minnaressen, en vele buitenechtelijke kinderen die de toorn moesten voelen van de jaloezie van Zeus' zustervrouw, Hera. Eos was daarentegen zelf altijd de sjaak. Zij had zich de woede van Afrodite op de hals gehaald na een one night stand met Ares, de god van oorlog, en de welbekende buitenechtelijke minnaar van de jaloerse liefdesgodin. Afrodite strafte Eos met een onophoudelijk verlangen naar jonge mannen. Liefde en seks kwam Eos daardoor altijd duur te staan.
Één van haar bekendste liefdesverhalen was die met Kephalos, een zoon van de god Hermes. Eos werd hartstochtelijk verliefd op Kephalos en ontvoerde hem door de lucht naar haar paleis. Maar ondanks haar bovenaardse schoonheid, smeekte Kephalos Eos om hem terug te laten keren naar zijn geliefde vrouw Prokris. Met pijn in het hart liet Eos hem gaan. Vele jaren was Eos gelukkig met de Trojaanse prins Tithonus, wiens liefde wél wederzijds was. Toen de sterfelijke Tithonus grijs haar begon te krijgen, gaf Eos hem het eeuwige leven. Ze vergat alleen de eeuwige jeugd. Tithonus kwijnde voor haar ogen weg, dus Eos sloot hem uiteindelijk maar op in een kamer zodat ze hem niet meer hoefde te zien aftakelen. En dan was er Orion, de reusachtige jager uit Boeotië. Nadat Eos met hem naar bed was geweest, trokken de tortelduifjes samen naar het eiland Delos. En laat dat nou net het eiland zijn waar de godin Artemis was geboren, die stiekem zelf ook een oogje had op Orion. Uit woede en jaloezie doodde zij Orion, tot wanhoop van de rouwende Eos.
De boodschap voor de Griekse luisteraar mag glashelder zijn: vrouwelijke seksualiteit leidt alleen maar tot problemen. Reijn was dat fenomeen spuugzat. 'Ik wilde mijn eigen verhalen creëren waarin vrouwen zichzelf bevrijden of bevrijd worden, maar dan ook nog even in leven blijven,' zei ze tegen Eva Jinek. Ze trok naar New York en schreef daar het Engelse script voor Babygirl.
Reijns hoofdpersonage in de film, Romy (vertolkt door Nicole Kidman), heeft in verschillende opzichten veel van de godin Eos weg. Ze is beeldschoon, ze is machtig, en ze lijkt met wat medische hulp onsterfelijk (en niet te vergeten: eeuwig jeugdig). Als haar aandacht op een goede dag dan ook nog eens wordt getrokken door de veel jongere stagiair Samuel (Harris Dickinson), is de hele vergelijking compleet. De mythe van Eos leert ons dat het hier gevaarlijk wordt voor Romy - niet in de minste zin omdat ze getrouwd is (met Antonio Banderas) en twee dochters heeft. Het aftastende kat-en-muis-spel dat Romy en Samuel spelen knettert dan ook aan alle kanten, mede door het gevaar voor ontdekking. Maar voor Romy des te meer door de ontdekking van zichzelf.
Juist daardoor is Romy voor vrouwelijke kijkers zo herkenbaar. Ze heeft het duidelijk goed voor elkaar met haar prestigieuze baan, een snel leven in een bruisende Amerikaanse metropool, het huisje-boompje-beestje-bestaan met haar gezin, en een tweede huis in upstate New York. Maar dat is wat iedereen aan het oppervlakte ziet. Diep van binnen heerst er een zekere onzekerheid in Romy. Ze is heel erg bezig met hoe anderen haar zien, wat ten koste gaat van haar eigen vrijheid. De openingsscène zet die centrale boodschap meteen op de voorgrond, door te laten zien dat Romy haar seksuele plezier liever faket dan dat ze aan haar man toegeeft dat ze niet aan haar trekken komt. De affaire met Samuel geeft haar juist de mogelijkheid om haar diepste verlangens te ontdekken en te beleven.
In de traditie van de Eosen, Mary Tyrones, Hedda Gablers en Ophelias vóór Romy, werden zulke vrouwelijke seksuele verlangens doorgaans neergezet als schaamtevol, tegennatuurlijk of ronduit slecht. Hun mannelijke bedenkers gaven hen daarom tragische eindes. Halina Reijn is op revolutionaire wijze veel liever voor haar Romy. En daarmee ook voor vrouwen wereldwijd.
Babygirl is nu te zien in de bioscoop.
Reijns eerdere films, Instinct en Bodies Bodies Bodies zijn
allebei te streamen op Amazon Prime.
Jasmijn is genderhistorica en oprichter van het Historical Women Project. Ze publiceert artikelen voor onder andere Opzij en Winq en stelt haar expertise over gender en vrouwengeschiedenis ter beschikking aan verschillende media. Jasmijn studeerde Geschiedenis en Oudheidkunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit.
- ENGLISH BELOW -
Last summer, our nation's attention was collectively caught by video footage in which director Halina Reijn, dressed in a divine white robe, designed by Claes Iversen, made her way across the red carpet of the Venice Film Festival to the world-famous actress Nicole Kidman and intimately embraced her. It soon became clear that Reijn was in Venice to present her new film Babygirl, that Kidman was starring as the movie's lead, and that the film was receiving high marks at the prestigious film festival. Last December, we were finally able to attend previews in cinemas throughout our own little country. Of course, Reijn was interviewed by every possible Dutch media outlet about her celebrated work. The film, as well as the interviews with Reijn, make it clear that Babygirl is so much more than an ‘erotic thriller’, the label it has usually been given since the Venice Film Festival.
Halina Reijn has been working primarily as a director for a few years now and she has already delivered a strong signature with her films Instinct (2019) and Bodies Bodies Bodies (2022). Before taking a seat in the director's chair, she worked as an actress for many years. As a result, she is very familiar with the countless female characters in theatre and film, who want to free themselves but always end up tragically: as alcoholics, nutcases, or worse, dead. ‘The result of a woman being free is a woman killing herself or being crazy,’ said Reijn in the studio with presenter Eva Jinek on her late night show Eva. Mary Tyrone from Long Day's Journey into Night by Eugene O' Neill, Hedda Gabler by Henrik Ibsen and Hamlet's Ophelia by William Shakespeare. These are just a few examples of the sad women Reijn has had the privilege of playing. However, the trend of narratives in which free-spirited women meet a fateful end goes back even further. An excellent example that matches the erotic nature of Babygirl can be found in classical mythology.
In ancient Greece, people told each other the story of Eos, the goddess of dawn. Described and depicted as supernaturally beautiful, Eos attracted the attention of many worshippers, and she herself often fell madly in love with both gods and mortals. In that respect, she was not very different from Zeus, the god of sky and thunder, who reigned as king from the top of Mount Olympus, and who, through romantic escapades, was father to a veritable horde of gods and demigods. There was only one essential difference between the two deities: Zeus was a man and Eos was a woman.
Many tales of Zeus' romantic conquests will have been told by Greek fireplaces and concluded with a collective: “oh that crazy Zeus!” The king of gods repeated his infidelities countless times, but he got off lightly every single time. His lovers, mistresses, and many illegitimate children on the other hand were the ones who had to experience the wrath of jealousy from Zeus' sister-wife, Hera. Eos, on the other hand, was always the one who got burned. She had once incurred the wrath of Aphrodite, the very goddess of love, after a one night stand with Ares, god of war, and the extramarital lover of Aphrodite. Aphrodite punished Eos with an incessant desire for young men. As a result, love and sex always cost Eos dearly.
One of her most famous love stories was with Kephalos, a son of the god Hermes. Eos fell passionately in love with Kephalos and kidnapped him through the air to her palace. But despite her otherworldly beauty, Kephalos begged Eos to let him return to his beloved wife Prokris. With pain in her heart, Eos let him go. For many years, Eos was happy with the Trojan prince Tithonus, whose love was indeed mutual. When the mortal Tithonus began to grow grey hair, Eos gave him eternal life. She forgot only eternal youth. Tithonus languished before her eyes, so Eos finally locked him in a room so she wouldn't have to watch him deteriorate. And then there was Orion, the giant hunter from Boeotia. After Eos slept with him, the lovebirds set off together for the island of Delos. And let that be the very island where the goddess Artemis was born, who secretly had a crush on Orion herself. Out of anger and jealousy, she killed Orion, to the despair of the grieving Eos.
The message for the Greek listener may be crystal clear: female sexuality only leads to trouble. Reijn was fed up with that kind of message. ‘I wanted to create my own stories in which women free themselves or are freed, but then stay alive for a little while longer,’ Reijn told Eva Jinek. She moved to New York and wrote the English script for Babygirl.
Reijn's main character in the film, Romy (played by Nicole Kidman), resembles the goddess Eos in several ways. She is gorgeous, she is powerful, and, with a little medical help, she seems immortal (and not to mention, eternally youthful). Then, when one fine day her attention is caught by the much younger intern Samuel (Harris Dickinson), the whole equation is complete. The myth of Eos tells us that things are getting dangerous for Romy - not in the least because she is married (to Antonio Banderas) and has two daughters. The cat-and-mouse game that Romy and Samuel quickly engage themselves in, crackles on all sides, partly because of that danger of discovery. For Romy, however, it feels threatening too, because she gets to discover herself.
This is precisely why her character is so relatable to female viewers. She clearly has it all figured out with her prestigious job, a fast-paced life in a bustling American metropolis, the ideal white-picked-fence kind of life she lives with her family, and a second home in upstate New York. But that is only at the surface. Deep inside, there is a certain insecurity within Romy. She is very concerned with how other people see her, to the detriment of her own freedom. The opening scene immediately brings that central message to the fore, by showing that Romy would rather fake her sexual pleasure than admit to her husband that she is not getting what she wants. Instead, the affair with Samuel gives her the opportunity to explore and experience her deepest desires.
In the tradition of the Eoses, Mary Tyrones, Hedda Gablers and Ophelias before Romy, such female sexual desires were usually portrayed as shameful, unnatural or downright evil. Their male inventors therefore gave them tragic endings. Halina Reijn, in a revolutionary way, is much kinder to her Romy. And thus also for women worldwide.
Babygirl is in cinemas now.
Reijns earlier films, Instinct and Bodies Bodies Bodies can both be streamed on Amazon Prime.
Jasmijn is genderhistorica en oprichter van het Historical Women Project. Ze publiceert artikelen voor onder andere Opzij en Winq en stelt haar expertise over gender en vrouwengeschiedenis ter beschikking aan verschillende media. Jasmijn studeerde Geschiedenis en Oudheidkunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit.
Comments