HET TWILIGHT EFFECT
- Jasmijn Groot
- 28 sep
- 11 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 7 okt
Op 5 oktober is het precies twintig jaar geleden dat het boek Twilight werd gepubliceerd. Een enorme schare fans van over de hele wereld omarmde het liefdesverhaal over de 17-jarige Bella Swan en haar klasgenoot Edward Cullen - die (spoiler!) een vampier blijkt te zijn. De verfilming van het boek en haar opvolgers katapulteerde het verhaal tot een globaal cultureel fenomeen. Maar het feit dat de grootste afnemers tienermeisjes waren, heeft zijn weerslag gehad op het succes van de franchise. Degene die dat misschien nog wel het hardst heeft gevoeld, was de regisseuse van de eerste Twilight-film, Catherine Harwicke.
Toen Robert Pattinson in 2019 werd gecast als de nieuwe Batman, was het slechts een kwestie van tijd voordat het internet deze carrièrestap in verband zou brengen met zijn werk als de iconische vampier Edward uit Twilight. Het internet stelde ons niet teleur met grappen als ‘Robert Pattinson is the worst vampire ever. It took him over 14 years to turn into a bat.’ Pattinson had in de jaren voor the Batman (2022) furore gemaakt met vertolkingen in indiefilms als Good Time (2017), High Life (2018) en The Lighthouse (2019). Toch leken journalisten hem niet te kunnen ‘vergeven’ voor het feit dat hij jaren geleden een rol heeft aangenomen in een tienermeisjesfilm.
De Twilight-franchise is een ontzettend succesvolle franchise, die vooral op een vrouwelijk tienerpubliek is gericht en thema's centraal zet die als vrouwelijk worden gezien, zoals romantiek, liefde en relaties. Daar zitten negatieve bijeffecten aan vast. Hoe succesvol de franchise ook was, in financiële termen, in hoeveel carrières het heeft gelanceerd, of in hoezeer het een onderdeel is geworden van populaire cultuur, de franchise ontvangt veel meer online haat en ridicule in vergelijking met franchises die gericht zijn op jonge mannen. Pattinson heeft jaren van ridicule over zijn aandeel in Twilight gelukkig met een glimlach kunnen ontvangen. Voor zijn werk in de vijf Twilight-films heeft hij zeker 70 miljoen dollar (!) aan salaris en bonussen ontvangen, waardoor hij halverwege zijn twintigerjaren al voor de rest van zijn leven financiële zekerheid had behaald. Hij hoefde daardoor bovendien niet meer zo hard te werken als hij de jaren ervoor had gedaan, waardoor helemaal vrij was in het kiezen van zijn toekomstige projecten. En zo heeft hij een indrukwekkende carrière op weten te bouwen.
We kunnen er dus om lachen dat Pattinson een sprankelende vampier heeft gespeeld. Maar hij lacht als laatste. Dat gaat helaas niet helemaal op voor één van de belangrijkste vrouwen die heeft bijgedragen aan het succes van de Twilight Saga.
Het is voor te stellen dat een man negativiteit ervaart door zijn associatie met een tienermeisjesfranchise. Maar de vrouwen moeten toch wel op handen worden gedragen? Regisseuse Catherine Hardwicke, die het eerste Twilight boek in 2008 naar het zilveren scherm vertaalde, heeft in recente jaren aangegeven dat dat niet het geval was.
Hardwicke had al decennialang op filmsets gewerkt, toen ze in 2003 debuteerde als regisseuse met de film Thirteen (2003), een grimmig portret van een rebellerend jong tienermeisje dat door een nieuwe vriendschap op het pad van zelfdestructie wordt geleid. Het script voor de film is gebaseerd op de ervaringen van hoofdrolspeelster Nikki Reed, met wiens vader Hardwicke een relatie heeft gehad. Thirteen werd goed ontvangen door recensten en publiek, maar ook op prijzenfestivals. De bijrol van Holly Hunter werd zelfs genomineerd voor een Oscar.
Kort na Hardwickes debuut, vergaarde filmstudio Paramount Pictures de rechten van het toen nog ongepubliceerde manuscript van Twilight. Nadat er bij Paramount een grote directiewijziging had plaatsgevonden, werd er sterk getwijfeld of er wel animo zou zijn voor een film over vampiers en weerwolven. De rechten verjaarden in 2007 en werden toen verkregen door Summit Entertainment, die in wel potentie zagen om een franchise te maken. Directeur Eric Feig had Catherine Hardwicke al benaderd om samen te werken met Summit Entertainment en stuurde haar de scripts voor vijf verschillende films. Hardwicke was het meest aangetrokken tot Twilight.
Geen van de betrokken partijen wist echter wat ze in handen hadden. Niemand bij Summit Entertainment had een duidelijk beeld wat er van de opbrengsten met Twilight kon worden verwacht, laat staan wat eraan kon worden uitgeven. Ter referentie vergeleken ze hun kansen met een andere succesvolle tienermeisjesfilm, The Sisterhood of the Travelling Pants uit 2005, die toen 45 miljoen dollar had opgebracht. Hardwicke kreeg aan de hand van die vergelijking een budget van 37 miljoen dollar en het streefdoel om minstens 30 miljoen dollar op te halen om break-even te staan. Door de restricties van het relatieve kleine budget, moest de regisseuse creatief zijn met special effects en oplossingen vinden voor cruciale onderdelen waar geen budget voor was. Dat deed een deel van de cast tijdens de opnames denken dat niemand naar de bioscoop zou gaan om Twilight te zien. In een podcastaflevering van Inside of You Podcast, vertelde actrice Ashley Greene, die in de franchise de rol van Alice Cullen vertolkte, dat de meeste acteurs dachten dat de film er verschrikkelijk uit zou komen te zien. Hardwicke zelf was gepassioneerd over het verhaal van Twilight, maar had geen benul van de populariteit of de verkoopcijfers van het boek.
Pas na het einde van de filmperiode, toen Summit Entertainment achter-de-schermen-materiaal op onder andere MTV uitzond en de voltallige cast naar Comic Con stuurde, begonnen sommige mensen te merken dat de film wel eens een heel groot succes zou kunnen worden. Zo vertelde Hardwicke dat zij van hoofdrolspeelster Kristen Stewart een telefoontje ontving, waarin zij zei dat er opeens paparazzi voor haar huis stond: ‘Catherine, I think something’s happening.’
Op vrijdag 21 november 2008 ging Twilight in première. Al na het openingsweekend had de film haar budget meer dan ruimschoots terugverdiend. Er was 69 miljoen dollar binnen geharkt. In totaal zou de film bijna 400 miljoen dollar opleveren, meer dan het tienvoudige van het originele budget. Een dergelijk financieel succes komt zelden voor. Catherine Hardwicke werd daarmee de meest succesvolle vrouwelijke regisseuse allertijden, een verdienste waarvoor ze een notering in het Guinness Book of Records kreeg.
Hardwickes succes zorgde ervoor dat Sumit Entertainment meteen de rechten kon verkrijgen voor de opvolgers van Twilight - New Moon, Eclipse en Breaking Dawn. De lancering van een enorme franchise - en daarmee een ontzettend grote geldstroom - was daarmee beklonken. Degenen die dergelijke successen bewerkstelligen mogen normaliter meedelen in de bijkomende buit. Maar Hardwicke merkte al snel dat zij niet mee mocht doen. Toen zij het kantoor van Summit Entertainment binnenwandelde, kreeg ze geen auto van de zaak, een dikke bonus, het automatische regisseurschap over de drie komende films met ongebreidelde artistieke vrijheid om te doen wat ze wilde. Nee. De studio ontving de felicitaties. Catherine kreeg een mini-cupcake.
Hardwicke werd wel als eerste benaderd voor de verfilming van de vervolgfilms. Maar Summit wilde die films er zo snel mogelijk uitknallen om ze zo snel mogelijk op het succes van de eerste te laten opvolgen. Hardwicke was het hier niet mee eens. Zij wilde de kwaliteit waarborgen en de tijd nemen. Toen ze er met Summit niet uitkwam, is ze van het project weggelopen. De overige vier films werden geregiseerd door drie mannen – Chris Weitz, David Slade en Bill Condon (en wat ook opvallend is, is dat andere franchises voor tienermeisjes, die door het succes van Twilight opeens mogelijk waren, zoals The Hunger Games en Divergent, ook allemaal zouden worden geregisseerd door mannen). Zij kregen creatieve vrijheid en grotere budgetten. Hardwick werd ondertussen op Red Riding Hood gezet, waar ze geen artistieke vrijheid had en een nog lager budget kreeg toebedeeld dan ze voor Twilight had gehad.
Het succes van de eerste film lanceerde een filmreeks van in totaal 5 films, die uiteindelijk 3,3 miljard dollar in het laatje bracht. Ter vergelijking: Marvel heeft sinds 2008, hetzelfde jaar dat Twilight uitkwam, 7,2 miljard opgebracht, maar dan wel met 37 films (!). Maar waar de Marvel films de carrieres van verschillende mannelijke regisseurs alleen maar heeft bevordert, ervaarde Catherine Hardwick precies het tegenovergestelde. Inmiddels is haar record verbroken door Greta Gerwig, die met Barbie in 2023 1,4 miljard ophaalde. Josh Horrowitz zei daarover treffend in een podcast met Catherine Hardwicke: 'Catherine Hardwicke ran so Greta Gerwig could walk.'
Jasmijn Groot is genderhistorica. Ze publiceert artikelen voor onder andere Opzij en Winq en stelt haar expertise ter beschikking aan verschillende multimedia. Jasmijn studeerde Geschiedenis en Oudheidkunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit.
- ENGLISH BELOW -
On October 5th, it will be exactly twenty years since the book Twilight was published.An enormous fanbase from all over the world embraced the love story between 17-year-old Bella Swan and her classmate Edward Cullen – who (spoiler!) turns out to be a vampire. The film adaptation of the book and its sequels catapulted the story into a global cultural phenomenon. But the fact that the primary audience consisted of teenage girls has had an impact on the franchise's success. Perhaps the person who felt this the most was Catherine Hardwicke, the director of the first Twilight film.
When Robert Pattinson was cast as the new Batman in 2019, it was only a matter of time before the internet would link this career move to his role as the iconic vampire Edward from Twilight. The internet did not disappoint, with jokes like: "Robert Pattinson is the worst vampire ever. It took him over 14 years to turn into a bat." In the years leading up to The Batman (2022), Pattinson had made a name for himself with performances in indie films like Good Time (2017), High Life (2018), and The Lighthouse (2019). Still, journalists seemed unable to "forgive" him for having taken on a role in a teen-girl movie years earlier.
The Twilight franchise is an incredibly successful one, primarily aimed at a female teenage audience and centered around themes typically considered “feminine,” such as romance, love, and relationships.But that comes with some negative side effects. No matter how successful the franchise was — in financial terms, in the number of careers it launched, or in how deeply it became embedded in popular culture — it has received far more online hate and ridicule compared to franchises aimed at young men.
Pattinson, fortunately, managed to take years of ridicule over his role in Twilight with a smile. For his work across the five Twilight films, he reportedly earned at least $70 million (!) in salary and bonuses, giving him financial security for life by his mid-twenties. This also meant he no longer had to work as hard as he had in previous years, giving him complete freedom to choose his future projects — which allowed him to build a truly impressive career.
So yes, we can laugh about the fact that Pattinson played a sparkling vampire — but he's the one having the last laugh. Unfortunately, the same can't quite be said for one of the most important women who contributed to the success of the Twilight Saga.
It’s understandable that a man might experience negativity due to his association with a teen-girl franchise. But surely the women involved would be celebrated, right? Director Catherine Hardwicke, who brought the first Twilight book to the silver screen in 2008, has made it clear in recent years that this was not the case.
Hardwicke had already spent decades working on film sets by the time she made her directorial debut with Thirteen (2003), a gritty portrait of a rebellious young teenage girl who is led down a path of self-destruction through a new friendship.The script was based on the real-life experiences of lead actress Nikki Reed, whose father Hardwicke had been in a relationship with. Thirteen was well received by both critics and audiences, and it also performed well at film festivals. Holly Hunter’s supporting role even earned her an Oscar nomination.
Shortly after Hardwicke’s debut, film studio Paramount Pictures acquired the rights to the then-unpublished manuscript of Twilight.However, after a major leadership change at Paramount, there was serious doubt about whether there would be any interest in a film about vampires and werewolves. The rights expired in 2007 and were subsequently acquired by Summit Entertainment, who did see potential to turn it into a franchise.Executive Erik Feig had already approached Catherine Hardwicke to collaborate with Summit Entertainment and sent her the scripts for five different films. Hardwicke was most drawn to Twilight.
None of the parties involved really understood what they had on their hands. No one at Summit Entertainment had a clear idea of what kind of revenue Twilight might bring in—let alone how much could be spent on it. For reference, they compared their odds to another successful teen-girl film, The Sisterhood of the Traveling Pants (2005), which had grossed $45 million at the time. Based on that comparison, Hardwicke was given a budget of $37 million, with the goal of earning at least $30 million just to break even. Due to the constraints of the relatively small budget, the director had to get creative with special effects and find workarounds for key elements that had no budget at all. This led some of the cast, during filming, to believe that no one would actually go to theaters to see Twilight. In an episode of the Inside of You Podcast, actress Ashley Greene—who played Alice Cullen in the franchise—said that most of the actors thought the film was going to look terrible. Hardwicke herself was passionate about the Twilight story, but she had no idea how popular the book already was, nor any insight into its sales numbers.
It wasn’t until the end of shooting — when Summit Entertainment began releasing behind-the-scenes material on platforms like MTV and sent the entire cast to Comic-Con — that some people started to realize the film might actually become a massive success.Hardwicke recalled receiving a phone call from lead actress Kristen Stewart, who said that paparazzi had suddenly appeared outside her house: ‘Catherine, I think something’s happening.’
On Friday, November 21, 2008, Twilight premiered. By the end of its opening weekend, the film had already more than recouped its budget. It brought in $69 million right out of the gate. In total, the film would go on to gross nearly $400 million — more than ten times its original budget.Such financial success is incredibly rare. As a result, Catherine Hardwicke became the most commercially successful female director of all time, a feat that earned her a place in the Guinness Book of Records.
Hardwicke’s success allowed Summit Entertainment to immediately secure the rights to the Twilight sequels — New Moon, Eclipse, and Breaking Dawn.The launch of a massive franchise — and with it, an enormous flow of money — was now a done deal. Normally, those who help create such success get to share in the rewards. But Hardwicke quickly realized she wasn’t invited to the table.
When she walked into Summit Entertainment’s offices, there was no company car, no fat bonus, no automatic appointment as director of the next three films with unlimited creative freedom to do whatever she wanted. No. The studio got the congratulations. Catherine got a mini cupcake.
Hardwicke was indeed approached first to direct the sequels. But Summit wanted to crank out new films as fast as possible to capitalize on the success of the first one. Hardwicke disagreed — she wanted to take the time to ensure quality. When she and Summit couldn’t come to an agreement, she walked away from the project. The remaining four films were directed by three men: Chris Weitz, David Slade, and Bill Condon. (Notably, other teen-girl franchises that only became viable thanks to Twilight’s success — like The Hunger Games and Divergent — were also all directed by men.) These men were given creative freedom and bigger budgets. Hardwicke, meanwhile, was placed on Red Riding Hood — where she had no creative control and an even smaller budget than she had for Twilight.
The success of the first film launched a five-movie saga that ultimately grossed $3.3 billion. In comparison: Marvel has grossed $7.2 billion since 2008 (the same year Twilight was released) — but with 37 films (!) And while Marvel has only boosted the careers of its male directors, Catherine Hardwicke experienced the exact opposite. Her record has since been broken by Greta Gerwig, who grossed $1.4 billion with Barbie in 2023. Josh Horowitz put it well in a podcast with Catherine Hardwicke: "Catherine Hardwicke ran so Greta Gerwig could walk."
Jasmijn Groot is a gender historian. She publishes articles for, among others, Opzij and Winq, and offers her expertise to various multimedia platforms. Jasmijn studied History and Classical Studies at the University of Amsterdam and the VU University.
Opmerkingen