EEN ODE AAN ROSA KING
- HWP x De Zaak Muurbloem
- 31 aug
- 7 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 2 sep
Rosa Irene King (1939-2000) was een Amerikaanse saxofoniste, zangeres en bandleidster die in de jaren 1970 naar Amsterdam kwam en internationaal bekend werd met haar band The Upside Down. King was een rolmodel voor velen. Ze heeft vrouwen als Candy Dulfer geïnspireerd om een instrument te bespelen en van muziek hun werk te maken.
King groeide op in Macon, een plaats in de Amerikaanse staat Georgia. Ze had al van jongs af aan talent voor dans en muziek. Ze was 17 jaar toen ze bij een professioneel dansgezelschap zat en een tournee maakte door het zuiden van de Verenigde Staten. Ze kwam in New York terecht en had - naast het dansen - baantjes als serveerster en taxichauffeur om zichzelf in leven te houden. Ze leerde zichzelf gitaar, drums en saxofoon spelen. Ze speelde in bands en trad op met beroemdheden zoals Little Richard en Lionel Hampton. Ze had ook een eigen band en kwam daarmee naar Nederland. Amsterdam beviel haar meteen, de stad was destijds the place to be, hier gebeurde het! En King had in Amsterdam minder last van racisme dan in de Verenigde Staten waar tot het midden van de jaren ‘60 sprake was van rassensegregatie. Dus verliet ze New York en verhuisde ze in haar eentje naar Amsterdam. Ze leerde hier bassist Rainer Black kennen en met hem begon ze Rosa King & The Upside Down, een swingende bluesband die van elk optreden een groot feest maakte.
Amsterdam West
Rosa King woonde in Amsterdam op verschillende adressen. Ze begon in de Eerste Helmersstraat 171 en daarna in de Vondelstraat 11B. Dat huis was weliswaar een stuk groter, ze had er een eigen keuken maar geen geluk met haar onderburen. Aan Ons Amsterdam (januari 1997) vertelde King dat die steen en been klaagden bij elk geluid dat ze maakte. 'Ze gilden zelfs dat ik zachtjes moest doen als ik na een optreden heel stilletjes de trap op sloop. Laat staan dat ik er saxofoon kon spelen.' King was daarom heel blij dat ze in januari 1976 kon verhuizen naar haar eerste eigen etagewoning in de Jacob van Lennepstraat 156 waar het allemaal een stuk gemoedelijker was. Ze woonde daar totdat het huis in 1981 gesloopt werd voor de stadsvernieuwing. King kwam vervolgens terecht in de Hasebroekstraat 58. 'Weer in West – ik bleef aldoor in de buurt van de Ten Katemarkt. Maar om te zeggen dat ik daar woonde, nee. Zeker de helft van de tijd zat ik in het buitenland. En was ik in Amsterdam, dan vonden ze me vaker in mijn studio in de Indische buurt (…) waar ik kon oefenen, componeren, liedjes uitproberen. Daar leefde ik. Waar ik ook woonde in de stad, contact met de buurt had ik vrijwel nooit. Veel op tournee, ’s nachts laat thuis, dus je kende wel een aantal mensen van gezicht, maar verder niet. Alleen de postbode, die wist precies wie ik was. Brieven met alleen ‘Rosa King, Amsterdam’ wist hij feilloos te bezorgen.'
Alles voor de band
Rosa King noemde zichzelf een workaholic met een groot verantwoordelijkheidsgevoel voor de band en de bandleden. Er moest brood op de plank, en dus moest er worden opgetreden, zo veel en zo vaak als kon. Ze speelden in kroegen en concertzalen rondom het Amsterdamse Leidseplein (De Kroeg, Alto, De Citadel, De Melkweg en Paradiso), op het North Sea Jazz Festival en in het buitenland. Rosa King was muzikant in al haar vezels. Tijdens een optreden in Italië kreeg ze een hartaanval en is ze in het ziekenhuis in Rome op 61 jarige leeftijd overleden.
Rolmodel en voorvechtster
Tijdens haar leven heeft Rosa King veel betekend voor andere muzikanten, mannen en vrouwen. Candy Dulfer was pas 12 jaar toen King haar de kans gaf mee te spelen in haar Ladies Horn Section.
Dulfer is van mening dat Rosa King nooit de erkenning heeft gekregen die ze verdiende:
'Maar in de harten van haar collega’s, voormalige pupillen en haar trouwe publiek leeft zij voor altijd voort. Rosa leerde mij alles met betrekking tot saxofoon spelen, zingen, improviseren, een band leiden, entertainen en hoe om te gaan met je (mannelijke) collega’s, fans en de pers. Haar begeleiding en steun is van onschatbare waarde geweest voor veel muzikanten wiens carrières een vlucht namen door met haar op te treden en van haar het vak te leren. Rosa was voorvechtster van de vrouwenbeweging en beschermvrouwe van ongeveer alle gemarginaliseerde groepen die je maar kan bedenken. Ze was een prachtige Afro Amerikaanse vrouw - van binnen en buiten - met één hoog gehakte voet in Amsterdam en de andere in de Amerikaanse blues van de Zuidelijke Staten.'
Bronnen:
Brouwer, J., Claassen, J. (januari 1997). 'De zwerftocht van Rosa King: Aldoor in de buurt van de Ten Katemarkt'. Ons Amsterdam. Geraadpleegd via https://www.amsterdammuseum.nl/topic/vrouwen-van-amsterdam/bijdrage/150112-muzikant-bandleidster-en-feminist
Het citaat van Candy Dulfer is speciaal geschreven voor de 'Hommage aan Rosa King’, een project waaraan De Zaak Muurbloem werkt en waarvan deze Ode deel uitmaakt.
Dit artikel is onderdeel van een project van De Zaak Muurbloem, een initiatief van vrouwen uit Amsterdam West. Ze vertellen onbekende verhalen en willen vrouwen zichtbaar maken in Amsterdamse straatnamen, muurschilderingen en kunstwerken.
Clara Kroes is feminist, Muurbloem van het eerste uur en ze schrijft over vrouwen. In de jaren ‘80 richtte ze het meidenblad Kwameid op. Dat was ook de tijd dat ze op vrouwenfestivals kennismaakte met de swingende muziek van Rosa King and the Upside Down.
Daniëlle Havertong is een geboren en getogen Amsterdamse en feminist. Het leiderschap dat Rosa King als zwarte vrouw zo vanzelfsprekend liet zien sprak Daniëlle direct aan en maakte haar tot een rolmodel. Door Rosa King is Daniëlle ook zelf saxofoon gaan spelen.
- ENGLISH BELOW -
Rosa Irene King (1939–2000) was an American saxophonist, singer, and bandleader who moved to Amsterdam in the 1970s and gained international fame with her band The Upside Down. King was a role model for many. She inspired women like Candy Dulfer to pick up an instrument and turn music into a profession.
King grew up in Macon, a town in the U.S. state of Georgia. From an early age, she showed talent for dance and music. At 17, she was part of a professional dance troupe and toured through the southern United States. She ended up in New York and, besides dancing, worked as a waitress and taxi driver to support herself. She taught herself to play guitar, drums, and saxophone. She performed in bands and shared the stage with celebrities such as Little Richard and Lionel Hampton. She also formed her own band, with which she came to the Netherlands. She immediately felt at home in Amsterdam — at the time, it was the place to be, the city where everything was happening! And in Amsterdam, King experienced less racism than in the United States, where racial segregation was still present until the mid-1960s. So she left New York and moved to Amsterdam on her own. There, she met bassist Rainer Black, and together they started Rosa King & The Upside Down, a swinging blues band that turned every performance into a lively party.
Amsterdam West
Rosa King lived at various addresses in Amsterdam. She started at Eerste Helmersstraat 171, then moved to Vondelstraat 11B. That house was significantly larger — she had her own kitchen — but she had no luck with her downstairs neighbors. In an interview with Ons Amsterdam (January 1997), King said they complained about every sound she made. 'They even screamed at me to be quiet when I tiptoed up the stairs after a performance. Let alone that I could play my saxophone there.' That’s why King was very happy when she was able to move in January 1976 to her first self-contained apartment at Jacob van Lennepstraat 156, where things were much more relaxed. She lived there until 1981, when the house was demolished for urban renewal. She then moved to Hasebroekstraat 58. 'Back in West – I always stayed near the Ten Katemarkt. But to say I really lived there? Not really. I spent at least half my time abroad. And when I was in Amsterdam, people were more likely to find me in my studio in the Indische Buurt (...) where I could practice, compose, try out songs. That’s where I truly lived. No matter where I lived in the city, I hardly ever had contact with the neighborhood. Always on tour, coming home late at night, so you recognized a few faces, but that was about it. Only the postman really knew who I was. Letters addressed simply to ‘Rosa King, Amsterdam’ – he delivered them without fail.'
All for the Band
Rosa King called herself a workaholic with a strong sense of responsibility toward the band and its members. There had to be food on the table, so they had to perform — as much and as often as possible. They played in bars and concert venues around Amsterdam’s Leidseplein (De Kroeg, Alto, De Citadel, De Melkweg, and Paradiso), at the North Sea Jazz Festival, and abroad. Rosa King was a musician through and through. During a performance in Italy, she suffered a heart attack and passed away in a hospital in Rome at the age of 61.
Role Model and Advocate
During her lifetime, Rosa King meant a great deal to other musicians, both men and women. Candy Dulfer was only 12 years old when King gave her the chance to play in her Ladies Horn Section.
Dulfer believes that Rosa King never received the recognition she deserved:
'But in the hearts of her colleagues, former protégés, and her loyal audience, she lives on forever. Rosa taught me everything about playing the saxophone, singing, improvising, leading a band, entertaining, and how to deal with your (male) colleagues, fans, and the press. Her guidance and support were invaluable to many musicians whose careers took off thanks to performing with her and learning the craft from her. Rosa was an advocate for the women's movement and a patron of just about every marginalized group you can imagine. She was a beautiful African American woman – inside and out – with one high-heeled foot in Amsterdam and the other in the Southern States’ American blues.'
Sources
Brouwer, J., Claassen, J. (januari 1997). 'De zwerftocht van Rosa King: Aldoor in de buurt van de Ten Katemarkt'. Ons Amsterdam. Geraadpleegd via https://www.amsterdammuseum.nl/topic/vrouwen-van-amsterdam/bijdrage/150112-muzikant-bandleidster-en-feminist
The quote by Candy Dulfer was specially written for the 'Hommage to Rosa King’, a project De SZaak muurbloem is working on and which this ode is part of.
This article is part of a project by De Zaak Muurbloem, an initiative by women from Amsterdam West. They share untold stories and aim to make women visible in Amsterdam's street names, murals, and artworks.
Clara Kroes is a feminist, an early member of Muurbloem, and she writes about women. In the 1980s, she founded the girls’ magazine Kwameid. That was also the time when she discovered the vibrant music of Rosa King and the Upside Down at women's festivals.
Daniëlle Havertong is an Amsterdam native and a feminist. The natural way in which Rosa King displayed leadership as a Black woman immediately resonated with Daniëlle and made her a role model. Inspired by Rosa King, Daniëlle also started playing the saxophone herself.
Opmerkingen