VOORDAT JE GAAT STEMMEN

Op 29 oktober mogen we weer naar de stembus om te kiezen wie er in de Tweede Kamer terecht komt. En dat is een goed moment om ons weer eens te verdiepen in een netelig historisch onderwerp: de inmenging en de representatie van vrouwen in de politiek. Het Historical Women Project raadt je een aantal boeken aan om je verder te verdiepen in deze lange historie voordat je gaat stemmen.

On October 29, in the Netherlands, we get to head to the polls again to choose who will take a seat in the House of Representatives. And that’s a good moment to once again delve into a thorny historical topic: the involvement and representation of women in politics. The Historical Women Project recommends a number of books to help you explore this long and complex history further before you bring out your vote.

WOMEN AND POWER

Penelope, Elizabeth I, en Hillary Clinton. Alle drie zijn voorbeelden van machtige vrouwen die geprobeerd hebben hun stem te laten horen in het publieke domein, een domein dat van oudsher niet gezien wordt als het hunne. Het gevolg van misogynie, wellicht? Volgens de beroemde Engelse classica Mary Beard is dat een te simpel antwoord voor zo’n complexe kwestie. Liever duikt ze in de geschiedenis van het oude Griekenland en het Romeinse Rijk om te onderzoeken waarom vrouwen zo nadrukkelijk worden geweerd uit het centrum van de macht. Het resultaat is haar manifest Women and Power uit 2017.

Al in de Oudheid werd openbaar spreken gekoppeld aan de mannelijke identiteit en niet aan de vrouwelijke. Er bestaat volgens Beard dan ook geen prototype beeld van een machtige, welbespraakte vrouw. Het prototype is namelijk bij voorbaat al mannelijk. Vrouwen horen, zo lijkt het, nog altijd niet in het centrum van de macht thuis.

Wat kunnen vrouwen doen om zich te laten gelden in een wereld waarin ze bij voorbaat gedoemd zijn om het onderspit te delven? Op die centrale vraag heeft Beard geen pasklaar antwoord. Maar wie eigenlijk wel? We moeten ons wat Beard betreft allemaal in ieder geval bewuster worden van de huidige machtsstructuren en hoe die zo zijn vervlochten met genderspecifieke stereotypen. Hoe vrouwen in de toekomst zichzelf moeten navigeren richting hun eigen machtspositie, dat is de stof waar ze de lezer zelf over laat nadenken.

Penelope, Elizabeth I, and Hillary Clinton — all three are examples of powerful women who have tried to make their voices heard in the public sphere, a domain traditionally not seen as belonging to them. A result of misogyny, perhaps? According to the renowned English classicist Mary Beard, that’s too simplistic an answer for such a complex issue. Instead, she delves into the history of ancient Greece and the Roman Empire to investigate why women have been so systematically excluded from the center of power. The result is her 2017 manifesto, 'Women and Power.' As far back as antiquity, public speaking was associated with male identity, not female. According to Beard, there is no prototype of a powerful, eloquent woman — because the prototype is, by definition, male. Women, it seems, still do not belong at the heart of power.

So what can women do to assert themselves in a world where they are seemingly doomed to lose from the outset? Beard doesn’t have a ready-made answer to that central question. But then again — who does? According to her, we all need to become more aware of current power structures and how they are deeply intertwined with gender-specific stereotypes. As for how women should navigate their way toward power in the future — that’s a question she leaves to the reader to ponder.

ZIJKANT VAN DE MACHT

In de zomer van 2023 besloot een lange reeks van buitengewoon capabele en ervaren vrouwelijke Nederlandse politici hun functie als Kamerlid neer te leggen, slechts enkele maanden voor de aankomende parlementsverkiezingen. Deze ontwikkeling bracht het probleem van de buitenproportionele, gendergerelateerde haat die vrouwelijke politici online ontvangen duidelijk aan het licht — een factor die voor veel van deze vrouwen meespeelde in hun besluit om te stoppen.

Het was het perfecte moment om Julia Wouters’ boek De Zijkant van de Macht te lezen. Wouters was elf jaar lang politiek adviseur van PvdA-leider Lodewijk Asscher en werkt nu als coach ter ondersteuning van vrouwen die actief zijn in de politiek. Ze bundelde al haar kennis en ervaring in De Zijkant van de Macht om lezers een inkijk te geven in de Nederlandse politieke werkvloer en de positie van vrouwen daarin.

Wouters legt uit dat (online) haat en bevooroordeelde media-aandacht iets zijn waar vrouwen in de politiek altijd al mee te maken hebben gehad. Dat komt voort uit het feit dat de Nederlandse politieke arena vanuit historisch perspectief in essentie ‘door mannen, voor mannen’ is ontworpen. In de vorige eeuw zijn er wel momenten geweest waarop er aanpassingen werden gedaan om vrouwen beter te laten passen. Helaas zijn deze inspanningen sinds de jaren 90 afgenomen. Met haar boek biedt Wouters praktisch toepasbaar advies aan vrouwen die van de politiek hun beroep willen maken en die er op de lange termijn in willen blijven.

In the summer of 2023, a long list of highly capable and experienced female Dutch politicians decided to step down as Members of Parliament — just months before the upcoming general elections. This wave of resignations highlighted a serious issue: the disproportionate, gender-based hatred that women in politics receive online. For many of these women, this was a significant factor in their decision to leave.

It was the perfect moment to read Julia Wouters’ book 'De Zijkant van de Macht' (The Sidelines of Power). Wouters spent eleven years as a political advisor to Labour Party (PvdA) leader Lodewijk Asscher and now works as a coach supporting women active in politics. In 'De Zijkant van de Macht', she brings together all her knowledge and experience to offer readers a behind-the-scenes look at Dutch political life — and the position of women within it.

Wouters explains that (online) hate and biased media coverage are longstanding issues that women in politics have always faced. This stems from the fact that the Dutch political arena was, historically speaking, designed by men, for men. Although there have been moments in the past century when adjustments were made to better accommodate women, these efforts have largely declined since the 1990s. With her book, Wouters offers practical, actionable advice for women who want to make politics their profession — and who want to stay in it for the long run.

HET GEVAL HEKSE FALSEMA

De Nederlandse schrijver Daan Heerma van Voss ging nog even dieper dan Mary Beard en Julia Wouters. Na een taxirit met een chauffeur die zijn haat voor de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema niet onder zijn bestuurdersstoel kon steken, bleef de naam die hij voor haar had verzonnen hangen bij de schrijver: Hekse Falsema. Heerma van Voss vroeg zich tijdens het gesprek al af waarom (vooral) mannen vrouwelijke politici zo makkelijk 'heks' of 'hoer' noemen. Waar komt die haat voor vrouwelijke politici vandaan?

Heerma van Voss duikt in zijn boek Het geval Hekse Falsema niet alleen de geschiedenis in, maar bijvoorbeeld ook de psychoanalyse, en test zelfs zijn vrienden uit wanneer die opmerkingen maken waarbij zij hun macht als man willen laten merken of hun territorrium willen afbakenen. Vrouwelijke politici moeten volgens de schrijver tegelijkertijd competent, warm, bescheiden en charismatisch zijn. het is een onmogelijke combinatie: wanneer een vrouw faalt in een van die kwaliteiten, dan wordt ze met 'heks' gelabeld. Het boekje is ingedeeld in die vier kwaliteiten, waarmee Heerma van Voss met heel veel informatie toch duidelijk blootlegt hoe deze beoordelingsstructuren geworteld zijn in eeuwenoude patronen van vrouwenhaat. Bovendien laat hij zien hoe we verwachten dat de vrouwen zich hier maar tegen wapenen. Heerma van Voss veroordeelt de mannen daarbij niet - niet in zijn eigen cirkel of daarbuiten. Hij legt hen een spiegel voor.

Dutch writer Daan Heerma van Voss went even deeper than Mary Beard and Julia Wouters. After a taxi ride with a driver who couldn’t hide his hatred for Amsterdam’s mayor Femke Halsema, one particular nickname the driver used stuck with the author: Hekse Falsema — a twisted play on her name, calling her a witch. During the ride, Heerma van Voss already began to wonder: why is it (especially) men who so easily call female politicians “witch” or 'whore”? Where does this hatred of women in politics come from?

In his book 'Het geval Hekse Falsema' ('The case Hekse Falsema'), Heerma van Voss doesn't just explore history; he also turns to psychoanalysis and even tests his own friends when they make comments that reveal power dynamics or territorial behavior. According to him, female politicians are expected to be competent, warm, modest, and charismatic — all at the same time. It’s an impossible combination: if a woman fails to meet even one of these expectations, she risks being labeled a “witch.” The book is structured around these four qualities. Despite its compact size, Heerma van Voss provides a wealth of insight, exposing how these patterns of judgment are deeply rooted in centuries-old misogyny. He also shows how society expects women to simply endure and defend themselves against it. Importantly, Heerma van Voss doesn’t condemn the men — not in his own circle, nor outside it. Instead, he holds up a mirror.

STEM OP EEN VROUW

Als de politiek onze volksvertegenwoordiging is, zouden politici dan niet een afspiegeling moeten zijn van de maatschappij? Met alle kleuren, genders, opleidingsverschillen en noem maar op welke dingen jou uniek maken. In Stem op een vrouw legt Devika Partiman haarfijn uit waarom dat niet zo is. Niet alleen vertelt ze waarom de politiek overheersend wit en mannelijk is, maar ook maakt ze duidelijk waarom diversiteit in politiek zo belangrijk is.  

Devika vertelt in Stem op een vrouw waarom ze in 2017 de organisatie met dezelfde naam heeft opgericht. Ze bespreekt de zes meest gehoorde 'argumenten' waarom het niet nodig zou zijn om op een vrouw te stemmen en ze legt haarfijn uit waarom het non-argumenten zijn, alles onderbouwd met duidelijke bronnen. In haar uitleg gaat ze terug in de geschiedenis om te laten zien hoe de situatie is zoals die is. En ze laat zien dat alles politiek is. Want de plek van officiële verandering in de maatschappij is in de politiek. Zelf zegt Partiman: 'Dit essay is niet geboren uit een strijd voor vrouwenrechten maar uit een ergernis over herhaling van zetten.' Want we voeren al meer dan 150 jaar dezelfde gesprekken en verandering gaat superlangzaam. Gelukkig maakt Stem op een vrouw sinds diens oprichting in 2017 wel degelijk impact op stemgedrag.

If politics are meant to represent the people, shouldn't politicians reflect the full diversity of society? With all its colors, genders, educational backgrounds — and everything else that makes you unique? In 'Stem op een vrouw' (Vote for a Woman), Devika Partiman clearly explains why this is not the case. Not only does she highlight how politics remains overwhelmingly white and male, she also makes a compelling case for why diversity in politics truly matters.

In 'Stem op een vrouw', Devika shares why she founded her organization of the same name in 2017. She addresses the six most commonly heard "arguments" for why voting for a woman supposedly isn't necessary — and carefully debunks them all, backing her points with clear sources. In her explanation, she delves into history to show how the current situation came to be. And she emphasizes that everything is political. Because politics is where official change in society begins. As Partiman herself says: “This essay wasn’t born out of a fight for women’s rights, but out of frustration with history repeating itself.” We’ve been having the same conversations for over 150 years — and change is excruciatingly slow. Fortunately, since its founding in 2017, Stem op een vrouw has had a real impact on voting behavior.

THE TYRANNY OF MERIT

Deze aanbeveling gaat niet specifiek over vrouwen en politiek, maar gaat wel in op het politieke klimaat van vandaag. De Amerikaanse filosoof Michael J. Sandel legt in zijn bestseller The tyranny of merit vanuit filosofisch perspectief uit waarom we op politiek vlak zo verdeeld zijn geraakt en hoe dat ruimte heeft gegeven aan populisme. Volgens Sandel gaat de oorspeong daarvoor zeker vier decennia terug, naar de tijd van Thatcher en Reagan, en hoe zij, en de daaropvolgende centrum- en centrumlinkspartijen, totaal verkeerd zijn omgegaan met globalisatie, meritocratie en technocratie.

Markten zijn opengegooid, globalisatie is omarmd als een groots goed, iedereen is bijgeleerd dat je een opleiding moet volgen om mee te doen, en het democratisch debat is verstomd doordat maatschappelijke fenomenen zijn gepresenteerd alsof ze natuurwetten waren. Zo hebben vele voorgaande politici en politieke partijen ervoor gezorgd dat slechts sommigen daadwerkelijk floreren binnen de maatschappij, maar dat velen voelen dat ze losers zijn - en ja, Donald Trump gebruikt die term opzettelijk. Sandels boek is erg gericht op de Amerikaanse maatschappij. Tegelijkertijd kaart hij feiten aan die het duidelijk maken dat ons continent aan dezelfde ontwikkelingen onderhevig zijn. Gelukkig is Sandel wel hoopvol dat we dingen kunnen doen om nader tot elkaar te komen.

This recommendation is not specifically about women and politics, but it does address today’s political climate. American philosopher Michael J. Sandel explains in his bestseller 'The Tyranny of Merit'—from a philosophical perspective—why we have become so politically divided and how this has created space for populism. According to Sandel, the roots of this go back at least four decades, to the era of Thatcher and Reagan, and how they—and the centrist and center-left parties that followed—completely mishandled globalization, meritocracy, and technocracy.

Markets were thrown open, globalization was embraced as a great good, and everyone was taught that you need an education in order to participate. Meanwhile, democratic debate was silenced because societal developments were presented as if they were natural laws. In doing so, many former politicians and political parties ensured that only a few truly thrive in society, while many feel like they are losers—and yes, Donald Trump uses that term deliberately. Sandel’s book is heavily focused on American society. At the same time, he points out facts that make it clear our continent is subject to the same developments. Fortunately, Sandel remains hopeful that there are things we can do to come closer together.