door Jasmijn Groot -
Goeiemorgen. Welkom terug in the dystopie die 'Donald Trump wordt president van de Verenigde Staten' heet. Welkom bij Trump 2.0. Wat je maar wilt, je mag het zelf kiezen. Vorige keer raakten Amerikaanse vrouwen hun recht op zelfbeschikking en toegang tot medische hulp kwijt. Wat staat er dit keer op de agenda, vraagt u? De machtigste natiestaat ter wereld wordt een autocratie, ons continent wordt overspoeld door Russen en Noord-Koreanen, en zo'n beetje alles en iedereen dat niet Amerikaans, wit en hetero is krijgt een dosis vervolging op de hielen die we niet meer hebben gezien sinds die andere befaamde schreeuwlelijk uit Braunau am Inn een kogel door zijn harses joeg. Als we the Donald zelf mogen geloven. Of de meest sceptische van zijn critici en commentatoren. En toch ben ik opvallend kalm. Het is een schril contrast met de laatste presidentsverkiezingen die Donald Trump won.
Er zijn maar weinig ochtenden die ik me zo goed kan herinneren als die van 8 november 2016. Toen nog een hoopvolle Master-student, verbleef ik voor een studiereis aan het Koninklijk Nederlands Instituut in Rome. Mijn medestudenten en ikzelf waren allemaal rustig gaan slapen, in de overtuiging dat we bij ontwaking zouden kunnen vieren dat Hillary Clinton verkozen was tot de nieuwe president van de Verenigde Staten.
Stel je mijn paniek eens voor toen ik me 's ochtends realiseerde dat het Donald Trump was die op een overwinning aan het afstevenen was. Domme Donald had doldwaze dingen gezegd tijdens zijn campagne die ik niet serieus had genomen. Maar wat als hij die dingen nu werkelijkheid kon laten worden? De rechten van vrouwen en de LHBTQIA+ gemeenschap inperken, de discriminatie van moslims wet laten worden, een nieuwe godvergeten muur langs de Mexicaanse grens bouwen. Dit zijn toch politieke praktijken die compleet achterhaald zijn en die in het verleden horen? Dit zijn toch taferelen waar mijn grootouders getuige van zijn geweest, waarna we collectief zeiden dat we dat niet meer zouden doen? Of zijn we dat allemaal vergeten? Midden op de keukenvloer ben ik op de vloer ineengezakt en in tranen uitgebarsten.
"Ik ben opvallend kalm. Het is een schril contrast met de laatste presidentsverkiezingen die Donald Trump won."
Een begrijpelijke reactie, wanneer talloze mensen een politicus aan de macht hebben geholpen met wiens standpunten jij het fundamenteel niet eens bent. En wiens plannen jou bovendien persoonlijk in gevaar zouden kunnen brengen. Maar wat doe je daarna?
De andere studenten druppelden stuk voor stuk stilletjes binnen bij het breken van het ochtendgloren. In de voorgaande dagen hoorde je dan meteen onderling gebabbel en gekwek. Nu kon je een speld horen vallen. De stilte werd pas, eeuwen later, naar wat het voelde, onderbroken, toen we allemaal aan tafel zaten, al onze hoofden somber gebogen over wat ons galgenmaal had kunnen zijn. Een studente verzuchtte uit het niets wat we allemaal dachten. 'Ik kan het niet geloven,' zei ze. De andere studenten knikten allemaal instemmend. Maar onze docent, Nicholas Karachalis, sprak toen woorden uit die ik nooit zal vergeten. 'Als je écht dacht dat Donald Trump geen schijn van kans maakte,' zei hij, 'dan ben je een beetje naïef.'
In de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2016, hadden de meeste van ons in die eetzaal onszelf gerustgesteld met eenzijdige berichtgeving, waardoor wij er als van nature uitgingen dat alles wel goed zou komen. Maar Nicholas had iets heel anders gedaan. Hij was zich gaan inlezen in wat er onder de Amerikanen leefde. Waar waren zij ontevreden over geraakt tijdens het presidentschap van Barack Obama? Welke problemen speelden voor hen daadwerkelijk een grote rol bij de verkiezingen? En hoe was het mogelijk dat Donald Trump het tot Republikeinse presidentskandidaat had geschopt? Daardoor was Nicholas zich gaan realiseren dat Donald Trump voor een veel groter deel van de Amerikaanse bevolking dan hij zelf had gedacht een interessante kandidaat was. Maar Nicholas had ook een veel genuanceerder beeld gekregen van de Democraten, die zichzelf nogal de morele upperhand wilden toedichten en Clinton portretteerden als de goede verlosser in een strijd tegen een slechterik. Politiek links leunde toen al teveel op de veronderstelling dat het wetenschap en wijsheid aan haar kant heeft. Destijds deden ze al niet veel om hun gelijk te bewijzen bij kiezers, waardoor ze kunnen overkomen als arrogante wijsneuzen. Van dichterbij bekeken waren de presidentsverkiezingen van 2016 toch meer een beauty pageant waarbij de Amerikaanse kiezer maar moest beslissen wie de meest blinkende drol van de twee was.
Het loont dus om dieper te graven dan de krantenkoppen waar je 's ochtends mee wakker wordt om tot objectievere informatie te komen, om een duidelijker beeld te krijgen van wat er daadwerkelijk om je heen gebeurt. Het is geen slecht idee om eens media tot je te nemen die niet gaan over je eigen veld van expertise, maar die je wel helpen om current affairs beter te begrijpen. En het is bovenal aan te raden om gesprekken te blijven voeren met andere mensen, in je omgeving of daarbuiten, vooral als jullie van mening verschillen. Dat alles wordt al zeker een decennium bemoeilijkt door de tussenkomst van social media, die je juist heel erg laat sudderen in je eigen bubbel, waar je jezelf exclusief kan laten omringen met jaknikkers en waar alleen de luidste en extreemste stemmen op het spectrum je kunnen bereiken. We waren hier acht jaar geleden al extreem door verdeeld geraakt. Maar hoeveel verder drijven we nog van elkaar weg wanneer twee politieke kanten modder naar elkaar blijven gooien en een hele presidentstermijn als wraakactie wordt gebezigd? Te midden van dit strijdtoneel is het bijna radicaal geworden om dichter bij elkaar proberen te komen. Ook al zijn er goede voorbeelden die aantonen dat het voor iedereen beter is al we elkaar de hand reiken. Als bijvoorbeeld Stephen Fry en Jordan Peterson, twee intellectuelen, die het op veel verschillende vlakken niet met elkaar eens zijn, respectvolle discussies met elkaar kunnen voeren, dan is er hoop voor ons allemaal.
"Als je écht dacht dat Donald Trump geen schijn van kans maakte, dan ben je een beetje naïef."
Dat betekent overigens niet dat je je idealen en je activisme maar helemaal overboord moet gooien. Naast de woorden van mijn docent Nicholas, zal ik ook niet snel de dosis optimisme die een Zweedse medestudent me diezelfde ochtend gaf vergeten. Toen we onze zorgen over hoe het nou verder moest met de wereld hadden uitgesproken, zei zij opeens: 'één ding is zeker: wij hebben werk aan de winkel!' Vrouwengeschiedenis was toen al mijn specialisatie en passie. Die ochtend werd het mijn werk en mijn doel. Anderhalf jaar na die miserabele novemberochtend, figureerde Donald Trump pontificaal in mijn masterscriptie als onderdeel van mijn inleidende betoog dat de bestudering van vrouwen - in welke vorm dan ook - in gevaar komt met mensen als Trump aan de macht. Eigenlijk was er geen beter moment dan zijn (zoals we nu kunnen stellen, eerste) presidentschap om dat te blijven doen. Dus ik bleef onderzoek doen naar historische vrouwen en feminisme. Ik steun het werk van andere wetenschappers. Ik sleur vrienden mee naar protestacties en feminist marches. En, niet al te onbelangrijk, ik ben Historical Women Project begonnen om het plezier en het belang van vrouwen in ons verleden te belichten.
Tegelijkertijd ben ik wat realistischer geworden. Juist om beter te kunnen begrijpen hoe gebeurtenissen als Trumps tweede overwinning mogelijk zijn. Zodat we niet met schok en verbazing achterblijven, verslagen en terneergeslagen, verzuchtend dat vrouwenrechten niet meer vanzelfsprekend zijn. Maar om de vraag te durven stellen hoe dat komt en de handvaten te hebben om antwoorden te vinden. Om zelfreflectie toe te passen. Om verbinding te vinden. En om te beslissen wat we beter kunnen doen en hoe we nu verder gaan.
Jasmijn is genderhistorica en oprichter van het Historical Women Project. Ze publiceert artikelen voor onder andere Opzij en Winq en stelt haar expertise over gender en vrouwengeschiedenis ter beschikking aan verschillende media. Jasmijn studeerde Geschiedenis en Oudheidkunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit.
Comments