door Juliëtte Ronteltap -
Ter ere van haar nieuwe monografie Emperor of Rome gaf Mary Beard, de classica en professor, bekend van onder andere SPQR: A History of Ancient Rome en Women & Power, een interview in de Oude Lutherse Kerk op het Spui. Gelukkig was ik op tijd gegaan, want er stond buiten een lange rij en de zaal stroomde al snel vol met geïnteresseerden. De avond bestond uit een korte introductie van medewerksters van Athenaeum Boekhandel, een lezing met daarin de hoogtepunten uit haar boek, een interview door filosofe en politiek commentator Tinneke Beeckman, en tot slot een Q&A met het publiek in de zaal.
Het keizerschap als instituut
Wat gelijk opviel was de gemoedelijke houding en typische Britse humor van Mary Beard. Zo begon zij de avond met een grapje over de meme ‘Thinking of the Roman Empire’, door te stellen dat zij dit inderdaad vaak doet. Vervolgens maakte zij aan het begin van haar lezing gelijk duidelijk dat haar werk over het instituut keizerschap gaat en niet biografisch van aard is: ‘You don’t have to remember all these blokes.’ Mary Beard stelt namelijk dat de meeste Romeinen in hun tijd ook niet alle namen of de volgorde van de keizers kenden. Veel belangrijker is volgens haar hoe de keizer werd gezien door het volk en welke verhalen er over hem ontstonden. Nog los van de vraag of deze waar zijn of niet. Dat is eigenlijk niet zo belangrijk. Dat een keizer goed of slecht werd herinnerd zei volgens Mary Beard vaak meer over degene voor hem.
"'You don't have to remember all these blokes', zegt Beard - haar werk gaat over het instituut van het keizerschap, waar we veel over weten door verhalen van personeel en het volk."
Een vraag die Mary Beard kreeg naar aanleiding van dit nieuwe werk was: ‘Have you changed your mind, writing about posh old white men?’ Haar antwoord daarop is een stellig ‘nee’. Het meeste over het keizerschap weten wij namelijk door de ogen van hun personeelsbestand. Zo is er in het bijzonder veel bekend over het personeel van Livia, de vrouw van de eerste keizer Augustus. Bedienden schreven natuurlijk geen historische werken, dat was voorbehouden aan de geschoolde elite. Maar wij weten wel over hen door inscripties: daarin is bewaard gebleven met welke problemen de mensen naar de keizer kwamen. Daarnaast is er veel graffiti gevonden, waarin vooral kritiek wordt geuit. Mary Beard eindigt haar lezing met het schilderij The Roses of Elagabalus (1888), waarin hij zijn dinergasten doodt door hen te overladen met rozen. Het bericht: ‘Even generous emperors can always kill you!’
De rol van vrouwen en slaven
Vervolgens werd Mary Beard geïnterviewd door Tinneke Beeckman. Daarbij werden nog een aantal interessante thema’s uitgelicht, zoals de ambiguïteit van macht, de rol van vrouwen en slaven en de apotheose: het verheffen van keizers tot god wanneer zij sterven. Wat betreft dat eerste punt was het volgens Mary Beard van belang om als keizer niet te extravagant te zijn, maar je moest ook niet op je centen zitten. Zo werd er op Tiberius neergekeken, omdat hij een keer left overs serveerde bij het diner. De macht van vrouwen zat hem vooral in het feit dat er geen regels waren voor de opvolging van het keizerschap. Zo konden zij ervoor kiezen om hun zoon of ander familielid naar voren te schuiven. Wel kregen zij van mannelijke schrijvers altijd de schuld, vergelijkbaar met de vrouwen van politici vandaag de dag. De slaven hadden een andere, paradoxale rol. Enerzijds waren zij marktwaar, maar de keizer moest hen anderzijds met zijn leven kunnen vertrouwen. Over de goddelijke status van de keizers stelt Mary Beard dat de Romeinen zelf dit ook niet al te serieus namen. Zo zouden Vespasianus laatste woorden grappend ‘I’m becoming a god’ geweest zijn.
Posh old white man
Typisch aan de Q&A was dat de eerste vraag gelijk van een ‘posh old white man’ kwam, die kritiek uitte op Emperor of Rome. Hij stelde dat Mary Beard een revisionist is en dat haar vergelijkingen met het heden niet juist zijn. Daarop antwoordde zij: ‘I’m not a revisionist, just an ordinary historian. I’m skeptical about the truth. That’s good as a historian.’ Echter, als je alle anekdotes wegzet als onwaar, blijft er niet veel meer over om te onderzoeken. Een meer attente vraag ging over hoe Mary Beard autocratische heerschappij zou definiëren. Zij reageerde dat het daarbij moet overkomen alsof één man alle touwtjes in handen heeft, maar dat dit in de realiteit natuurlijk nooit kan. ‘Authocracy is an act, in that way.’ In die zin paste het keizerschap goed bij het Romeinse Rijk, aangezien veel gericht was op uiterlijk vertoon en rituelen.
Mary Beard sloot af met een aantal aanbevelingen om kinderen geïnteresseerd te krijgen in Romeinse geschiedenis op school. Zij noemde daarbij onder andere de moppenbundel Filogelos, uit de 4de eeuw n. Chr. Deze grappen vertellen volgens haar meer over de Romeinse cultuur dan de standaard werken. Om daarop aan te sluiten heeft Mary Beard met haar Emperor of Rome ook alles uitgebracht behalve een standaard werk. Door een veelbesproken onderwerp vanuit een andere hoek te belichten, weet zij de lezer opnieuw te boeien. Niet onbelangrijk daarbij is dat zij zich laat informeren door ander bronmateriaal, wat ons wegleidt van “the male gaze”.
Mary Beards nieuwe boek 'Emperor of Rome' is nu beschikbaar in de boekhandel (ISBN 9781846683794 paperback €17,99)
Het Historical Women Project raad ook Beards manifesto 'Women and Power' aan om meer te weten te komen over vrouwengeschiedenis
Juliëtte Ronteltap is oudhistoricus – gespecialiseerd in religie & cultuur. Ze studeerde Geschiedenis en Oude Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit. Juliëttes historische interesse begon met het oude Egypte, maar is daar zeker niet tot beperkt. Daarnaast is zij actief in de politiek en in haar vrije tijd graag bezig met kunst.
- ENGLISH BELOW -
MARY BEARD IN AMSTERDAM
by Juliëtte Ronteltap -
In honour of her new book Emperor of Rome, Mary Beard, the classics scholar and professor known for, among others, SPQR: A History of Ancient Rome and Women & Power, gave a public interview at the Old Lutheran Church on the Spui in Amsterdam. Fortunately, I had gone on time, as there was a long queue outside and the hall soon filled up with those interested. The evening consisted of a short introduction by Athenaeum Bookstore staff, a lecture including highlights from her book, an interview by philosopher and political commentator Tinneke Beeckman and finally a Q&A with the audience.
Imperialism as an institution
What immediately stood out was Mary Beard's genial demeanour and typical British humour. For instance, she started the evening with a joke about the meme ‘Thinking of the Roman Empire’, stating that she indeed does this often. She then made it clear right at the start of her lecture that her work is about the institution of empire and is not biographical in nature: ‘You don't have to remember all these blokes.’ Indeed, Mary Beard argues that most Romans in their time did not know all the names and the order of the emperors either. Much more important, she says, is how the emperor was perceived by the people and what stories about him emerged. Quite apart from
whether these are true or not. That is actually not so important. That an emperor was remembered well or badly often said more about his predecessor, according to Mary Beard.
One question Mary Beard received in response to this new work was: ‘Have you changed your mind, writing about posh old white men?’ Her answer to that is a stilted ‘no’. Indeed, we know most about imperialism through the eyes of their staff. In particular, much is known about the staff of Livia, wife of the first emperor Augustus. Servants, of course, did not write historical works, that was reserved for the educated elite, but we do know about them through inscriptions: in them is preserved what problems people consulted the emperor about. In addition, much graffito has been found, mostly expressing criticism. Mary Beard ends her lecture with the painting ‘The Roses of Elagabalus’ (1888), in which he kills his dinner guests by lavishing them with roses. The message: ‘Even generous emperors can always kill you!’
The role of women and slaves
Mary Beard was then interviewed by Tinneke Beeckman. This highlighted several more interesting themes, such as the ambiguity of power, the role of women and slaves and the apotheosis: elevating emperors to god when they die. On that first point, according to Mary Beard, it was important not to be too extravagant as an emperor, but you shouldn't sit on your laurels either. For instance, Tiberius was looked down upon because he served left overs at dinner once. Women's power was mainly in the fact that there were no rules for succession to the emperorship. Thus, they could choose to put forward their son or other relative. However, male writers always blamed them, similar to the wives of politicians today. Slaves had a different, paradoxical role. On the one hand, they were market commodities, but on the other, the emperor had to be able to trust them with his life. On the divine status of emperors, Mary Beard argues that the Romans themselves did not take this too seriously either. For instance, Vespasian's last words are said to have been ‘I'm becoming a god’ jokingly.
Posh old white man
Very typical, the first question of the Q&A came straight from a ‘posh old white man’, criticising Emperor of Rome. He argued that Mary Beard is a revisionist and that her comparisons with the present are incorrect. To this she replied: ‘I'm not a revisionist, just an ordinary historian. I'm skeptical about the truth. That's good as a historian.' However, if you dismiss all anecdotes as untrue, there is not much left to investigate. A more thoughtful question was about how Mary Beard would define autocratic rule. She responded that this should make it appear as if one man is pulling all the strings, but of course this is never possible in reality. ‘Authocracy is an act, in that way.’ In this sense, imperialism fitted well with the Roman Empire, as much was focused on outward display and rituals.
Mary Beard concluded with some recommendations to get children interested in Roman history at school. Among these, she mentioned the collection of jokes Filogelos, from the 4th century AD. These jokes, she said, tell more about Roman culture than the standard works. To tie in with this, Mary Beard also released anything but a standard work with her Emperor of Rome. By highlighting a much-discussed topic from a different angle, she manages to captivate readers once again. Not unimportantly, she is informed by other source material, leading us away from 'the male gaze'.
Mary Beards latest book 'Emperor of Rome' is now available in local bookshop (ISBN 9781846683794 paperback €17,99)
The Historical Women Project also recommends Beard's manifesto 'Women and Power' to learn more about women's history.
Juliëtte Ronteltap is an ancient historian - specialising in religion & culture. She studied History and Ancient History at the University of Amsterdam and Vrije Universiteit. Juliëtte's historical interest started with ancient Egypt, but is certainly not limited to that. She is also active in politics and in her free time enjoys working on art.
Comments