RECENSIE - MARIA

door Jasmijn Groot -

Maria is Pablo Larrains laatste film in zijn trilogie over iconische vrouwen uit de twintigste eeuw. Na Jacqueline Kennedy en Diana Spencer, neemt hij nu de Grieks-Amerikaanse operadiva Maria Callas onder de loep. HWP-oprichter Jasmijn Groot zag de film tijden een voorvertoning in Filmhuis Alkmaar.

Angelina Jolie als Maria Callas in 'Maria'. © Filmnation Entertainment (2024)

‘My mother forced me to sing, Onassis forbade me to sing, now I decide when I sing.’ Het duurt even voordat het duidelijk wordt welke cruciale fase uit het leven van Maria Callas regisseur Pablo Larrain in beeld wilde brengen. In het eerste deel uit zijn trilogie over iconische 20ste eeuwse vrouwen, Jackie (2016), volgden we Jackie Kennedy in de nasleep van de moord op haar echtgenoot. Het tweede deel, Spencer (2021), gaat over prinses Diana die overweegt van prins Charles te scheiden en zich af te splitsen van de Britse koninklijke familie. Halverwege de derde en nieuwste film, Maria, wordt het met bovenstaande zin glashelder welk thema Larrain wil aansnijden over het leven van La Callas. En met welke boodschap hij zijn trilogie wilt afsluiten. 

Het bioscoopbezoekende publiek zal bekend zijn met de publieke persoon Maria Callas. De beste operazangeres die ooit heeft geleefd, de grootste diva ter wereld, wiens carrière vaak dreigde te worden overschaduwd door schandalen. La Callas genoot van de roem die bij haar werk en persoon kwam kijken. Toch had het allemaal stiekem niet van haar gehoeven. Maria was het liefst gesetteld met haar grote liefde en een gezin begonnen. Ware het niet dat Maria’s moeder Litsa haar jongste dochter van jongs af aan de bühne op dwong.  

Na het overlijden van haar driejarige zoontje Giannis, hoopte Litsa Callas bij haar derde zwangerschap vurig op een jongen. Haar teleurstelling was dan ook groot toen ze op 2 december 1923 van het meisje Maria beviel. Ze wilde de baby vier dagen niet zien. Toen het kind op jonge leeftijd een mooie zangstem bleek te hebben, aarzelde Litsa geen moment om haar op zanglessen te zetten. Het was een beproeving die Maria haatte. En hoe succesvol ze ook zou worden, het nam niet weg dat Litsa altijd Maria’s oudere zus Yakinthi had verkozen: 

“My sister was slim and beautiful and friendly, and my mother always preferred her. I was the ugly duckling, fat and clumsy and unpopular. It is a cruel thing to make a child feel ugly and unwanted.” 

Maria kon het Litsa niet vergeven dat haar jeugd van haar was afgenomen. De operazangeres verbrak in 1950 het contact met haar moeder. 

In 1959 verliet Callas haar Italiaanse echtgenoot Giovanni Battista Meneghini voor de liefde van haar leven, de Griekse scheepsmagnaat Aristoteles Onassis. Vanaf dat moment liet La Callas haar carière meer en meer voor wat het was. Niet alleen werd het steeds moeilijker om professioneel te zingen - door de schandalen die haar achtervolgden en een stem die snel achteruitging. Bovenal zag Callas een gelukkig gesetteld leven voor zich samen met Onassis. Maar helaas mocht het niet zo zijn. Zoals we allemaal weten ging 'Ari’ in 1968 weg om te trouwen met de Amerikaanse presidentsweduwe Jackie Kennedy. 

In Larrains film Maria treffen we Callas (voortreffelijk gespeeld door Angelina Jolie) vier en een half jaar na haar laatste optreden aan. Onassis is dood, moeder Litsa is out of the picture. De voormalige operadiva leeft teruggetrokken in een monumentaal appartement in het hartje van Parijs, dat ze deelt met twee huishouders (Pierfrancesco Favino en Alba Rohrwachter). Thuisoptredens voor haar personeel en zangoefeningen in het theater doen de kijker vermoeden dat ze zich aan het opmaken is voor een rentree. Uiteraard wel op haar eigen voorwaarden. 

Een jonge journalist mag La Callas volgen voor een documentaire. Tijdens hun gesprekken komt de Maria Callas naar voren die menigeen bekend zal zijn. Ze is gracieus en eloquent. Een diva, misschien, maar vooral een vrouw die weet wie ze is. Wie ze was. ‘My mother forced me to sing, Onassis forbade me to sing, now I decide when I sing,’ zegt ze tegen de journalist. De tijd is eindelijk aangebroken. Maria Callas kan volledige controle nemen over haar leven. Maar tegelijkertijd is het te laat. Ze kan niet meer het leven leiden dat ze eigenlijk zo graag had gewild. Haar grote liefde is dood en kinderen heeft ze nooit kunnen krijgen. Terugkeren naar de muziek is ook uitgesloten. Haar stem zal nooit meer de oude worden. Of haar geest. Want praat ze wel echt met een journalist? 

Larrains boodschap over Maria Callas kristalliseert pas laat in de film. Toch past het precies. Want pas in de derde film van zijn trilogie wordt helemaal duidelijk wat hij heeft willen zeggen over de drie iconische vrouwen die hij heeft geportretteerd. Larrain liet in Jackie zien dat Jacqueline Kennedy niet alleen een tragisch figuur was na de moord op haar man. Hij maakte duidelijk hoezeer zij heeft bijgedragen aan onze nagedachtenis over een iconische president in het Witte Huis. In Spencer bracht Lorrain over dat Diana meer was dan de getroubleerde Princess of Wales. Ondanks haar extreme isolatie, vond ze toch de kracht om voor een leven zonder Charles en de koninklijke familie te kiezen. In Maria herdefinieert Larrain ook de tragedie van Maria Callas. De meeste kijkers zullen ervan overtuigd zijn dat Onassis’ vertrek de grote tragedie haar leven was, waarna ze moederziel alleen achterbleef. Larrain laat zien dat het net als bij Jackie en Diana veel gecompliceerder lag.  

Jacqueline Kennedy, Diana Spencer en Maria Callas werden bij leven ontzettend herkenbare vrouwen. Ze hadden even iconische mannen lief, die ze zouden overstijgen in roem, en met wie hun unie niet voor eeuwig zou duren. Juist omdat ze vrouwen zijn, blijven hun verhalen vaak hangen bij het verlies van de relaties met hun grote liefdes en komen ze veel minder gelaagd over dan bij iconische mannen het geval is. Larrain liet zien dat Jackie, Diana en Maria veel meer waren dan ‘de vrouw van’: ze waren alle drie ijzersterk, intelligent en zelfbewust. Pablo Larrain begon met twee vrouwen die voor een keuze stonden en die een mogelijkheid om hun nagedachtenis te definiëren met beide handen aangrepen. Op passende wijze kiest de regisseur ervoor om zijn trilogie af te sluiten met een vrouw die de regie over haar leven weer in handen probeerde te nemen. Maar voor wie het, helaas, net te laat was. 

'Maria' is nu te zien in de bioscoop en filmhuis.

---

Jasmijn is genderhistorica. Ze publiceert artikelen voor onder andere Opzij en Winq en stelt haar expertise ter beschikking aan verschillende multimedia. Jasmijn studeerde Geschiedenis en Oudheidkunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit.

---

-ENGLISH BELOW-

Maria is Pablo Larrain's last installment in his trilogy about iconic women from the twentieth century. After Jacqueline Kennedy and Diana Spencer, he now focuses on the Greek-American opera diva Maria Callas. HWP-founder Jasmijn Groot watched the film during a preview screening at Filmhuis Alkmaar.

Angelina Jolie as Maria Callas in 'Maria'. © Filmnation Entertainment (2024)

"My mother forced me to sing, Onassis forbade me to sing, now I decide when I sing." It takes a while before it becomes clear which crucial phase of Maria Callas' life director Pablo Larrain wanted to depict. In the first part of his trilogy about iconic 20th-century women, Jackie (2016), we followed Jackie Kennedy in the aftermath of her husband's assassination. The second part, Spencer (2021), focuses on Princess Diana considering a divorce from Prince Charles and separating from the British royal family. Halfway through the third and newest film, Maria, the above sentence makes it crystal clear which theme Larrain wants to address about the life of La Callas, and with which message he intends to close his trilogy.

The audience will be familiar with the public figure Maria Callas: the greatest opera singer who ever lived, the world's greatest diva, whose career was often overshadowed by scandals. La Callas enjoyed the fame that came with her work and persona. Yet, secretly, she never really wanted any of it. Maria would have preferred to settle down with her great love and start a family. Had it not been for Maria’s mother, Litsa, who forced her youngest daughter onto the stage from an early age.

After the death of her three-year-old son Giannis, Litsa Callas fervently hoped for a boy during her third pregnancy. Her disappointment was great when she gave birth to a girl, Maria, on December 2, 1923. She refused to see the baby for four days. When the child showed a beautiful singing voice at an early age, Litsa wasted no time putting her into singing lessons. It was an ordeal that Maria hated. And no matter how successful she would become, it did not change the fact that Litsa always preferred Maria's older sister, Yakinthi:

"My sister was smart and beautiful and friendly, and my mother always preferred her. I was the ugly duckling, fat and clumsy and unpopular. It is a cruel thing to make a child feel ugly and unwanted."

Maria could not forgive Litsa for taking her childhood away. The opera singer cut ties with her mother in 1950.

In 1959, Callas left her Italian husband Giovanni Battista Meneghini for the love of her life, Greek shipping magnate Aristotelis Onassis. From that moment, La Callas focused less and less on her career. Not only did it become increasingly difficult to perform professionally due to scandals following her and a voice that was deteriorating, but Callas also saw a settled life with Onassis in her future. Unfortunately, this was not meant to be. As we all know, 'Ari' left her in 1968 to marry American widow Jackie Kennedy.

In Larrain's film Maria, we find Callas (brilliantly played by Angelina Jolie) four and a half years after her last performance. Onassis is dead, and mother Litsa is out of the picture. The former opera diva lives reclusively in a monumental apartment in the heart of Paris, which she shares with two housekeepers (Pierfrancesco Favino and Alba Rohrwacher). Private performances for her staff and vocal exercises in the theater make the viewer suspect that she is preparing for a comeback. Of course, on her own terms.

A young journalist is allowed to follow La Callas for a documentary. During their conversations, the Maria Callas that many will recognize comes to the forefront. She is graceful and eloquent. A diva, perhaps, but above all a woman who knows who she is. Who she was. "My mother forced me to sing, Onassis forbade me to sing, now I decide when I sing," she tells the journalist. The time has finally come. Maria Callas can take full control of her life. But at the same time, it is too late. She can no longer live the life she had always wanted. Her great love is dead, and she has never been able to have children. Returning to music is also out of the question. Her voice will never be the same again. Nor will her spirit. Because is she really talking to a journalist?

Larrain's message about Maria Callas crystallizes late in the film. Yet it fits perfectly. It is only in the third film of his trilogy that it becomes entirely clear what he has wanted to say about the three iconic women he has portrayed. Larrain showed in Jackie that Jacqueline Kennedy was not just a tragic figure after the assassination of her husband. He made clear how much she contributed to our memory of an iconic president in the White House. In Spencer, Larrain showed that Diana was more than the troubled Princess of Wales. Despite her extreme isolation, she still found the strength to choose a life without Charles and the royal family. In Maria, Larrain also redefines the tragedy of Maria Callas. Most viewers will be convinced that Onassis' departure was the great tragedy of her life, after which she was left heartbroken. Larrain shows that, just like with Jackie and Diana, it was much more complicated.

Jacqueline Kennedy, Diana Spencer, and Maria Callas became incredibly recognizable women during their lifetimes. They had equally iconic men in their lives, whose fame they would surpass, and with whom their unions would not last forever. Precisely because they were women, their stories are often overshadowed by the loss of relationships with their great loves and come across as much less layered than the stories of iconic men. Larrain showed that Jackie, Diana, and Maria were much more than 'the wife of': they were all strong, intelligent, and self-aware. Pablo Larrain began with two women who were faced with a choice and seized the opportunity to define their legacies. Fittingly, the director chooses to close his trilogy with a woman who tried to take control of her life again. But for whom, unfortunately, it was just too late.

'Maria' is out in cinemas now.

---

Jasmijn is a gender historian. She publishes articles for, among others, Opzij and Winq, and offers her expertise to various multimedia platforms. Jasmijn studied History and Classical Studies at the University of Amsterdam and the VU University.