Elizabeth Holmes was de nieuwe grote belofte van Silicon Valley. Als eerste vrouw behaalde ze dezelfde status als Steve Jobs en Mark Zuckerberg. Met een baandoorbrekende medische uitvinding werd ze namelijk op jonge leeftijd miljardair en wereldberoemd. De uitvinding bleek alleen niet te werken. En Holmes wist dat allang. Maar ze had het wel gebruikt bij miljoenen patiënten, wiens levens ze in gevaar had gebracht. En om het te ontwikkelen, had ze haar weg tot miljarden dollars aan investeringsgeld gelogen. Later dit jaar zal ze een gevangenisstraf opgelegd krijgen wegens fraude, die kan oplopen tot 20 jaar. Afgelopen maart verscheen alvast de eerste miniserie die gebaseerd is op haar leven en haar werk, The Dropout.
Oplichtster, fraudeur, crimineel
Holmes was een lievelingetje van Amerikaanse media, oud-politici en ondernemers. Tot er in 2015 een publicatie verscheen in de New York Times van de hand van onderzoeksjournalist John Carreyrou. Holmes zou een machine hebben ontwikkeld, die met slechts één druppel bloed talloze bloedtesten zou kunnen uitvoeren. Carreyrou stelde aan de hand van bronnen dichtbij Holmes, dat de machine, die toen al verkocht werd bij de supermarktketen Wallgreens, helemaal niet werkte en dat zij testresultaten had vervalst om investeringsgeld binnen te harken. Sindsdien staat Elizabeth simpelweg bekend als oplichtster, fraudeur of crimineel.
The Dropout, dat gebaseerd is op het boek Bloodfraud van Carreyrou, probeert dat eenzijdige beeld van Holmes af te breken. Het laat de kijker kritisch nadenken over de oorzaken van haar criminele activiteiten. Holmes heeft het namelijk behoorlijk verpest voor ambitieuze vrouwen in Silicon Valley. Sinds haar fraude is het voor hen veel moeilijker geworden om voet aan de grond te krijgen als ondernemer. Het belangrijkste doel van The Dropout is om het vertrouwen te herstellen – of van de grond te krijgen, gezien het al miniem was toen Holmes met haar onderneming begon.
De serie brengt vooral in de eerste helft in beeld hoe Elizabeth Holmes de zwarte coltrui dragende CEO werd van haar bedrijf Theranos, waarna er in de tweede helft meer in beeld wordt gebracht hoe de mensen om haar kritischer werden op haar persoon, haar bedrijf en haar arbeidsethos. Met deze vertelwijze presenteren de makers subtiel een aantal mogelijkheden: dat Holmes een slachtoffer is van haar omstandigheden; dat ze een symptoom is van de uit de hand gelopen vrijemarktwerking in de Verenigde Staten; dat verschillende vormen van seksime haar een handje hebben geholpen; of dat ze ronduit gestoord is.
Slachtoffer, symptoom, seksime of psychologie?
Elizabeth (Amanda Seyfried) lijkt allereerst te zijn gekneed door haar naasten. Met allebei haar ouders heeft ze een verre van gezonde relatie. Zowel vader als moeder zijn emotioneel onvolwassen en afstandelijk. Binnen hun gezin laten zij wel ruimte toe voor hun eigen gevoelens, maar niet voor die van hun kinderen. Vaderlief lijkt daarnaast geobsedeerd te zijn door succes. En moederlief berokkent zware schade door Elizabeth te leren haar herinneringen aan een vervelende ervaring weg te stoppen. De enige liefde in Elizabeths leven, Ramesh ‘Sunny’ Balwani (Naveen Andrews), vertoont gedrag dat in extremen reikt, variërend van een obsessief verlangen Elizabeth tegen kwade invloeden te beschermen, tot woedeaanvallen waarbij hij haar zelfs fysiek bedreigt. Zeker hij navigeert haar door een complex doolhof van bedrog, pretentie en farçe.
Maar lang voordat ze Sunny ontmoette op een Chinese taalcursus, was Elizabeth al een typische Amerikaanse tiener die de American Dream wilde verwezenlijken. Ze wilde vooral rijk, beroemd en succesvol worden. Hoe? Dat maakte niet zoveel uit. Dus toen ze op haar universiteit werd verteld dat haar idee voor een bloedtestmachine niet haalbaar was en ze later niet serieus werd genomen door de farmaceutische industrie, keerde ze zich tot de corporate world. De wetenschap sijpelde langzaam maar zeker weg uit de praktijken van haar bedrijf, want ze moest met steeds dreigendere deadlines haar investeringen waarmaken. Miljardair werd ze wel. Maar tegen een prijs.
Het pad dat Elizabeth bewandelde was ook mogelijk door zowel seksisme als omgedraaid seksisme. Ze werd op haar weg naar succes enerzijds vaak onderschat door de mannen uit de grote boze zakenwereld, waardoor er lang geen oog voor was dat Elizabeth op kwalijke wijze handelde. Anderzijds kwam ze juist mensen tegen die haar dolgraag wilden steunen omdat ze zo’n geweldig roldmodel zou zijn voor vrouwen in de wetenschap. Dat zette zich bij sommige van die individuen al snel om tot een adoratie die geen ruimte toeliet voor kritiek. Want dat zou alleen maar een onterechte uiting van seksisme zijn geweest. En zo werd het steeds lastiger om vraagtekens te zetten bij de praktijken van Holmes en Theranos.
Ten slotte impliceert de serie dat Holmes lijdt aan een complexe psychologische stoornis, waar ze waarschijnlijk al in haar jeugd last van ondervond. Welke het precies is laten de makers in het midden, maar er wordt gezinspeeld op verschillende diagnoses, variërend van autisme tot sociopathie. Elizabeth wordt geportretteerd als een jongevrouw met een obsessieve prestatiegedrag, die moeilijk contact kan maken met leeftijdsgenoten, die zelf weinig gevoelens ervaart, de emoties en het gedrag van anderen mimiekt, en die blaam wel heel makkelijk van zich kan afzetten.
Of een monster?
The Dropout geeft aan geen van deze factoren de doorslag. Maar tegen het einde van de rit zal er nog bij weinigen sympathie over zijn voor Holmes. Ze is op de één of andere manier een ogenschijnlijk gevoelloos monster geworden dat wegrennend voor schuld over lijken heen is gegaan. En de serie geeft de kijker niet in het minst mee dat we geen medelijden hoeven te hebben met Holmes wanneer ze later dit jaar achter de tralies verdwijnt.
Comments